![]() |
|














Ərdoğan dünya liderlərini niyə danladı: Türkiyə yeni superdövlətə çevrilməyə çalışır
Tarix 29.09.19, 15:00 |
|

Nüvə silahına da sahiblənərsə, Rusiya ilə eyni siyasi qütbdə yer alacaq Türkiyənin gücü dünyada qüvvələr nisbətinin dəyişməsinə yol aça bilər.
Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın BMT-nin Baş Assambleyasındakı son çıxışı beynəlxalq siyasət məkanında kifayət qədər ciddi çalxantı yaradıb. Hazırda bu çıxış həm ümumilikdə və həm də Türkiyə liderinin ayrı-ayrı mesajları qismində ciddi şəkildə müzakirə edilməkdədir.
Onu da qeyd edək ki, R.T.Ərdoğanın mesajlarından məmnun qalan siyasi dairələr kifayət qədərdir. Amma bununla yanaşı, həmin çıxışın məzmunundan qıcıqlananlar da olmamış deyil.
Əslində, bu, qətiyyən gözlənilməz deyil. Çünki R.T.Ərdoğanın mesajlarından həm məmnun qalanlar, həm də qıcıqlananlar üçün kifayət qədər səbəblər var.
Məsələ ondadır ki, Türkiyə prezidenti çıxışına diplomatik don geyindirməyə qətiyyən ehtiyac duymayıb. Nə demək istəyirdisə, elə açıq məzmunla söyləyib. Kimin sevinəcəyinə, kimin isə qəzəblənəcəyinə heç əhəmiyyət belə, verməyib.
Əslində, R.T.Ərdoğan bəlkə də ən doğru çıxış üslubunu seçmişdi. Çünki onun söylədiklərini demək olar ki, dünyada hər kəs bilirdi. Sadəcə, heç kəs cəsarət edib, dilə gətirmirdi. Dilə gətirənlərsə, ən yaxşı halda diplomatik eyhamlarla kifayətlənməyə üstünlük verirdilər.
Ancaq R.T.Ərdoğan açıq məzmunla dedi ki, BMT-nin mövcud fəaliyyət mexanizmləri artıq çox köhnəlib, dünya üçün faydalı deyil, əksinə, əksər hallarda zərərlidir. Örnək olaraq da BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasını önə çəkdi. Bu önəmli qurumu dünyada sülhün və əminamanlığın bərqərar olması qarşısında “təhlükə şurası” kimi xarakterizə etdi.
Xüsusilə də, BMT Təhlükəsizlik Şurasının 5 daimi üzvün girovuna çevrilməsinə diqqət çəkdi. Haqlı olaraq, bu mexanizmin dünyada ədalətsizliyə və 5 özəl imtiyazlı dövlətin maraqlarına boyun əydirilməsinə yol açdığını vurğuladı. Və dünyanın bu 5 dövlətdən daha böyük olduğunu qabartdı. Çıxış yolunu qərarların BMT-yə üzv olan bütün dövlətlər tərəfindən konsensus əsasında qəbul edilməsində gördüyünü qeyd etdi.
Maraqlıdır ki, buradan da birbaşa Fələstin böhranına keçid edərək, İsrailə yükləndi. Rəsmi Təl-Əvivi BMT-nin qətnamələrinə əhəmiyyət verməməkdə suçladı.
Sonrasa, heç kimin gözləmədiyi bir davranışla hər kəsi şoka saldı. İsrailin 4 versiyada xəritəsini açaraq, nümayiş etdirdi. Yaradılarkən bu dövətin ərazisinin nə qədər olduğunu, daha sonrakı mərhələlərdə Fələstin torpaqlarının işğalı hesabına hansı səviyyəyə qədər böyüdüldüyünü izah etdi.
Davamında Türkiyə lideri İsrailin əsas hədəfinin Fələstinin geri qalan ərazilərini də ələ keçirərək, onu yer üzündən silmək olduğunu vurğuladı. Və bütün bu beynəlxalq hüquq pozuntularının əsas günahkarının Fələstinin hüquqlarını müdafiə etməkdən yayınan BMT-də olduğunu dedi: “Əgər, hüququ pozulanı belə müdafiə edəcəksə, onda belə BMT heç kimə lazım deyil”.
Sözün qısası, Türkiyə prezidenti BMT-ni və onun bütün üzvlərini açıq mətnlə danladı. Səs tonu və seçdiyi ifadələrsə, aşağılayıcı keyfiyyətdəydi.
Hətta belə cəsarətin dünyada, xüsusilə də müəllifinin ölkəsində hansı nəticələrə yol aça biləcəyini proqnozlaşdırmaq qabiliyyətində olanlar Türkiyə liderinin mümkün olandan daha da irəli getdiyini düşünə bilərlər. Və bu halda, tamamilə haqlı olarlar.
<iframe width="836" height="470" src="https://www.youtube.com/embed/eKVXgIUxi3M" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen></iframe>
Məsələ ondadır ki, BMT-də analoji sərt çıxış örnəklərinə qətiyyən tez-tez rast gəlinmir. Adətən, öz narazılığını çıxışlarında biruzə verən dövlət liderləri öz mesajlarını, ittihamlarını müəyyən çərçivədə məhdudlaşdırırlar. Yəni, nə şişi yandırırlar, nə də kababı...
Amma R.T.Ərdoğan deyəsən, bu cəsarətli çıxışıyla “həm şişi, həm də kababı yandırdı”. Və böyük ehtimalla “yanmış kababın qoxusu” yaxın gələcəkdə Türkiyə sərhədləri içərisində hiss oluna bilər.
Ola bilsin ki, R.T.Ərdoğan vaxtilə müəlliflik etdiyi “one minute” olayının nəticələrindən xüsusi ilham alaraq, artıq bütün dünyanı danlaya biləcəyi qənaətinə gəlib. Amma bunun nə qədər təhlükəli davranış olduğunu təxmin eləmək o qədər də çətin deyil. Bə heç şübhəsiz ki, bunu özü də bilir.
Sadəcə, ehtimal etmək olar ki, indiki situasiyada onu belə bir siyasi riskə daha ciddi səbəblər sövq edib. Və bu riskin ona növbəti prezident seçkilərində uğur gətirib-gətirməyəcəyi ilə bağlı isə hələlik qəti fikir söyləmək çox çətindir.
Yalnız onu qeyd etmək olar ki, vaxtilə buna bənzər cəsarəti SSRİ-nin dövlət lideri Nikita Xruşşov göstərmişdi. O da BMT-də çıxış edərkən üzv ölkələri qınamışdı və dövlət liderlərini sərt, həm də təhqiramiz ifadələrlə danlamışdı. Çıxışının sonundasa, ayaqqabısını çıxardıb, tribunaya vuraraq, “Biz sizin hamınızı məzara qoyarıq” deməklə, bütün dünyanı hədələmişdi.
Nəticəsi N.Xruşşov üçün olduqca acınacaqlı oldu. Gözlənilmədən, səhnəarxası mexanizmlər işə salınmışdı və həmin çıxışdan bir müddət sonra N.Xruşşovu səssiz-səmirsiz devirmişdilər.
Türkiyəyə qarşı da müəyyən təzyiqlərin olacağı, maliyyə-iqtisadi və sosial-ictimai əməliyyatlara start veriləcəyi qətiyyən şübhə doğurmur. “One minute” qalmaqalından sonra yaşananları, kənardan idarə olunduğu artıq şübhə doğurmayan “Gəzi olayları”nı xatırlayanda belə düşünməyə əsaslar yaranır.
Ancaq Türkiyə liderinin davranışları onun heç nədən narahat olmadığını sezdirir. Hətta onun özündən əmin olduğu da müşahidə edilir. R.T.Ərdoğan Türkiyənin yeni missiyasını, dünyada və regionda yeni güc mərkəzi olaraq, siyasi iradəsini bütün dünyaya qəbul etdirmək niyyətində tamamilə ciddidir. Və bu niyyətin qarşısında ola biləcək bütün riskləri gözə aldığını açıq-aşkar sezdirir.
Eyni zamanda, R.T.Ərdoğan Türkiyənin yaxın gələcəkdə dünyanın superdövlətlərindən birinə çevrilməsi istiqamətində qəti addımlar atmağı planlaşdırdığının mesajını da verib. Belə ki, o, nüvə silahı ilə bağlı dünyada “ədalətsiz və yazılmamış qanun”un hökm sürdüyünü bəyanlayıb. Onun fikrincə, hər hansı beynəlxalq böhranın həlli zamanı ədalət tələb edənlərə qarşı nüvə silahı təhdid vasitəsi kimi istifadə edilir. Və bu, yolverilməzdir. R.T.Ərdoğan hesab edir ki, bu ədalətsiz durumdan çıxış yolu isə ya nüvə silahının hamı üçün qadağan edilməsi, ya da hər bir dövlətə bu silaha sahiblənmək haqqının tanınmasıdır.

Bu isə Türkiyənin nüvə silahına sahiblənmək ideyasına biganə olmadığı kimi də yozula bilər. Üstəlik, Türkiyənin artıq bu ideyanı reallaşdırması üçün müəyyən imkanlar qazanmaq üzrə olduğu da bir reallıqdır. Hər halda, Rusiyanın yardımı ilə Türkiyədə AES-in tikintisinə başlanması rəsmi Ankaraya belə bir imkan aça bilər.
Məsələ ondadır ki, AES-in tikintisinin başa çatmasından sonra Türkiyə və Rusiya arasında nüvə texnologiyası ətrafında daha sıx əməkdaşlıq qaçılmazdır. Və bu, nüvə silahının yaradılmasına qədər inkişaf edə bilər.
Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Türkiyə-Rusiya münasibətləri son illərdə ən yüksək səviyyəyə çatıb. Hətta bu münasibətlərin inkişaf tempi ABŞ və Qərbi ciddi şəkildə narahat etməkdədir. Çünki Rusiya ilə eyni siyasi qütbdə yer alacaq Türkiyənin gücünün dünyada qüvvələr nisbətinin dəyişməsinə yol aça biləcəyini ABŞ və Qərb çox gözəl anlayır.
Bütün bunları nəzərə aldıqda, R.T.Ərdoğanın öz mesajları ilə bəzi beynəlxalq siyasi iradə mərkəzlərini çıxılmaz vəziyyətə salaraq, seçim qarşısında qoyduğu qətiyyən şübhə doğurmur. ABŞ və Qərbin bu mesajlardan hansı nəticələri çıxaracağı isə yəqin ki, yaxın gələcəkdə aydınlaşmağa başlayacaq.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert
Xəbərin oxunma sayı : 535
Analiz
Xəbərlər
-
Azərbaycan klublarının yay transferləri: Kim gəlir, kim gedir?
-
“Qumar kralı”nın adamları azadlığa çıxdı -8 illik hökm ləğv edildi
-
Azərbaycanda yeni peyvəndin tətbiqi müzakirə edilir - VİDEO
-
Binalarda fərdi istilik sistemlərinin quraşdırılmasına imkan verilməyəcək - VİDEO
-
“Melissa park” tikinti şirkəti ilə sakinlər arasında münaqişə yaşanır - Kim haqlıdır?
-
Ağdamda beşinci yaşayış kompleksinin tikintisinə başlanır - VİDEO
-
“Vaşinqton Suriyaya qarşı sanksiyaların ləğvinə davam edəcək“ - Mayk Uolts
-
Bu rayonun 21 kəndində qaz kəsiləcək - XƏBƏRDARLIQ
-
Azərbaycan və NATO arasında əməkdaşlığın cari vəziyyəti müzakirə olunub - FOTO
-
Meyvə götürüb tanışlığa gedib - Əməliyyata gedən şəxs xəstələri və işçiləri aldadıb
-
Bakıda zibili eşşək arabası ilə daşıyırlar: “Beş manatdan pul yığırıq“ (VİDEO)
-
Uşaq peçenyesinin içindən dəmir parçası çıxıb? - FOTOLAR
-
“Qızıl top”un favoritləri açıqlandı - Yeni siyahı
-
Attestat qiymətləri əla, nəticə sıfır: Valideyn-müəllim anlaşması olub?
-
Bu il banklar nə qədər pul qazanıblar? - SİYAHI
-
Ferma sahibi çobanın arvadı ilə münasibətdə oldu - ŞOK TƏFƏRRÜAT
-
“Çin rəhbərliyi Rusiyaya dəstəyini daha da gücləndirəcəyini bəyan edib“ - “The Telegraph“
-
Bu şəxslərin maaşından vergi tutulacaq - Tarix bəlli oldu
-
FHN partlayış olan binanı 6 ay sonra təmir etməyə başlayıb - 239 min ayrıldı
-
Zərərçəkənlər ifadə verdi - Vardanyanın məhkəməsi+Fotolar
-
Bakıda satılan ən bahalı mənzillər - SİYAHI
-
“Xalq artisti adını sənə sponsorun da verdirə bilir“ - VİDEO
-
Özünə peyğəmbər deyərək 4 il gizlənə bildi - Qətlə görə tutuldu
-
15 iyulda xalqın mübarizəsi həm də işğalın qarşısını aldı - Ərdoğan
-
“Tramp NATO və Aİ-nin nalayiq təzyiqi altındadır“ - Lavrov
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Bəzi rayonlarda 40 dərəcə isti var, bəzilərində yağış yağır - FAKTİKİ HAVA
-
Vətəndaşların şəxsi məlumatlarını xaricə ötürən ötürən qrupu aşkarlandı - Saxlanılan var
-
ABŞ silahları Ukraynaya illərlə gecikə bilər - Şok xəbərdarlıq
-
“Qafqaznet“ kondisioner də satırmış - Nazirə məxsus olduğu deyilən şirkətlə daha bir müqavilə
-
İnam Kərimov İraq Federal Ali Məhkəməsinin sədri ilə görüşüb - FOTOLAR
-
Bəzi rayonlara leysan yağacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Qarabağa səfər edəcək - Bu tarixdə
-
Tramp Zelenskidən niyə Moskvanı vurmadıqlarını soruşub - “The Washington Post”
-
Azərbaycanda buğda istehsalı niyə azalır - Araşdırma
-
Sədrin şikayətçi olduğu şəxs məhkəmə zalında həbs edildi - SƏBƏB
-
Ukraynaya göndərilən silahların sayı açıqlanmayacaq - Nazirlər razılıq əldə edib
-
Xalq torpaq amnistiyası gözləyir - Kupça əlçatan olacaq?
-
Sabah 40 dərəcə isti olacaq: Çimərliklər üçün tempratur...
-
Kamran Əliyev üç rayona prokuror təyin etdi - FOTO
-
Avropa İttifaqından Gürcüstana ultimatum: vizasız rejim dayandırıla bilər
-
Ruben Vardanyan Bakıda hakim qarşısında: zərərçəkmiş şəxslər ifadə veriblər
-
Piyadanın öldüyü qəza ilə bağlı hökm - Sürücülük vəsiqəsi yox imiş
-
İlham Əliyev Ərdoğana məktub göndərib: “Əziz qardaşım...“
-
Azərbaycan Premyer Liqası: Yayın ən bahalı futbolçusunu kim transfer edib?
-
Deputatların yay tətili başladı - 41 günlük sükut dövründə nə qədər qazanacaqlar?
-
Bu ərazilərdə artan yanğın təhlükəsinə dair əhaliyə - Müraciət
-
Şirkətlərin “Premium Bank“a inamı azalır - 29 milyon manat depoziti geri çəkdilər
-
Masallıda arı təsərrüfatları tələf oldu - Sahibkarlar ziyanda (VİDEO)
-
Probleminlə bağlı polis rəisinə müraciət et - DİN nəzarət edir + Video
-
Səbail rayonunda bina yararsız vəziyyətdə - VİDEO
-
Bu ölkədə azərbaycanlı deputat seçiciyə çaynik atdı - VİDEO
-
Xatirə İslamın dəniz istirahəti - FOTOLAR
-
Aİ Ukraynada məcburi səfərbərliyə qarşı çıxmalıdır - Viktor Orban
-
Bu dərmanlara boşuna pul xərcləməyin - Dövlət pulsuz verir
-
Zaqatalada ağaclar kəsilib - Sakinlərdən ŞİKAYƏT
-
“Almaniya və Norveç Ukrayna üçün “Patriot“ alacaq“ - Zelenski
-
Sürücülərin maşında gəzdirdiyi, amma istifadə etmədiyi “apteçka” - ARAŞDIRMA
-
Bu gün instaqramda bunlar paylaşıldı - FOTOLAR
-
“ABŞ Ukraynada əbədi sülhü təmin etmək istəyir“ - Tramp
-
“İşgəncələr nəticəsində övladımın adını da yadımdan çıxartmışdım” - MƏHKƏMƏ
-
“ABŞ və Aİ Ukraynaya silah tədarükü ilə bağlı razılığa gəlib“ - Tramp
-
Pensiya kartına görə anasını döyərək öldürdü - TƏFƏRRÜATLAR
-
ABŞ 100 il müddətinə Zəngəzur dəhlizinə nəzarəti öz üzərinə götürməyi təklif edib - Səfir
-
Bakıda “abadlıq işi“ elanından sonra ərazidə obyekt tikildi - FOTOFAKT
-
Dünyada ən çox qızıl ehtiyatına sahib olan ölkələr - SİYAHI
-
“Çox güman ki, Azərbaycan-Ermənistan dialoqu uğurla nəticələnəcək“ - Tramp
-
Bu rayonda 4 900 abonentin qaz təchizatı dayandırılacaq - Xəbərdarlıq
-
Pensiyaçıların kommunal ödənişini dövlət ödəyəcək? - Deputat AÇIQLADI
-
“Dedilər ki, 5 milyon manatı qaytarmalıyam“ - Bulvar idarəsinin həbsdə olan sabiq sədri
-
“Hər ay məndən 20 min alırdı, sintezator çalanla xəyanət etdi“ - VİDEO
-
“Paşa Bank“da kəskin mənfəət azalması - 91 milyon manata düşdü
-
Naxçıvan universitetində RƏZALƏT: Tələbələrə qiymət qarşılığında cinsi əlaqə təklif olunub
-
ABŞ fondları Ukraynanın ən böyük taxıl terminallarından birinə nəzarəti ƏLƏ KEÇİRDİ
-
Bakıda ağır qəzanın görüntüləri yayıldı - VİDEO
-
PKK-nın İraqdakı mağarası aşkar edilib - Yüzlərlə hərbi vasitə tapılıb + VİDEO
-
Mehdiyevlərin bankı insanlara yalan məlumat verir - Fotofakt
-
Hərbi prokurora müavini, Sumqayıta isə hərbi prokuror təyin edilib - Kamran Əliyevdən yeni təyinat
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
“Elat Kəndli-Fermer Təsərrüfatı“ MMC tullantıları hara axıdıb? - Xidmət tədbir gördü
-
Azərbaycanda iki yeni milli park yaradılır - SƏRƏNCAM
-
Ukraynada hökumət dəyişikliyi - Zelenski yeni baş nazir təyin edir
-
Suşi bu vəziyyətdə hazırlanırmış - Yoxlama
-
Xətaidəki çörək sexinin fəaliyyəti dayandırıldı - VİDEO
-
Məşhur restoran buna görə cərimə edilmişdi - Məhkəmə qərar verdi
-
Rusiyadakı biznesi təhlükə altında olan sabiq məmurlar kimlərdir? - SİYAHI
-
Efirdə müğənnilər qırğına çıxdı - Mikrafonlar söndürüldü - VİDEO
-
Xırdalanda “Little Stars” uşaq bağçasında azyaşlının qolu qırıldı - Rəhbərlik gizlətdi
-
“NATO Moldovanı Rusiya ilə müharibəyə hazırlayır“ - Rusiya xarici kəşfiyyatı
-
Azərbaycan avtobusları Almaniyadan 400, Rusiyadan isə 35 min manata alıb - SİYAHI
-
Torpaq sahələrinin istifadəyə və icarəyə verilməsi ilə bağlı - Yenilik
-
“-ov“, “-yev“ sonluqlu soyadlar bu hallarda dəyişdirilir - RƏSMİ
-
Krımda partlayış hazırlayan 25 yaşlı yerli qadın saxlanılıb - İDDİA
-
Vəhdət Partiyasında toplantı: Adəm İsmayıl Bakuvi tapşırıq verdi
-
Hindistanlı turistlərin Azərbaycana səfəri kəskin artıb - Boykot işə yaramayıb
-
ABŞ yardımları dayandırdı, ərzaq böhranı başladı - Əfqanlar aclıqla üz-üzə qalıb
-
Milli Məclisin sessiyası başa çatdı: Deputatlar məzuniyyyətə çıxdı
-
“İmtahanlara özümün belə müdaxiləm mümkün deyil“ - Məleykə Abbaszadə
-
Şəxsiyyət vəsiqələri dəyişir - Qanun qəbul olundu
-
Bu media subyektləri cərimələnəcək - 5000 manatadək
-
Ötən həftə 812 yanğın olub, 5 nəfərin meyiti çıxarılıb - FHN
-
Putin Trampa xəbərdarlıq edib: “60 günə hər şeyi alacam”
-
Hərbçilərin pensiyalarının hesablanmasında dəyişiklik edilir? - Nazirlikdən cavab
-
54 yaşlı Aygün Kazımova göz qamaşdırdı - VİDEO
-
“Cahid Şahbazova cinayət işi açılıb“ - VİDEO
-
Bu avtomobillərin kilometrajı geri çəkilir - Aldanmamaq üçün nə etmək olar?
-
Sədrlə qohumlar üz-üzə gəldi - AHİK-də 4 nəfər istefa verdi
-
Kümçülər təhvil verdikləri baramanın pulunu niyə ala bilmirlər? - VİDEO
-
Dr. Vəfa Gündoğan necə estetik əməliyyat icra edir? - FOTO/VİDEO
-
Ukraynaya silah tədarükü rekord həddə çatacaq - Respublikaçı senator
-
Nərimanovdakı “Taxta bazarı”nda yanğın olub - VİDEO
-
DTX əməliyyat keçirdi - Həbs edilən var
-
Fransa müdafiə xərclərini sürətlə artıracaq - Makron
-
Azərbaycanda ətin qiyməti qalxıb - VİDEO
-
Sağlam bildiyimiz qidalar qanı qatılaşdırır - Nə yeyək?
-
“Çelsi“ klublararası dünya çempionatının qalibi oldu - VİDEO
-
Əliyev - Paşinyan görüşünün kadrarxası məqamları - VİDEO
-
Bakı çimərliklərində son durum: Yenə natəmizlik, yenə üfunət... (VİDEO)
-
Polkovnik Voronici Kiyevdə Rusiya agentləri olan azərbaycanlılar öldürüb? - FOTO
-
Əhd etmişdilər, Bakıdan Laçına piyada getdilər - VİDEO
TOP 10
ARXİV