![]() |
|














XXI əsrdə aparılan müharibələrin nəticələrinə təsir edən iki yeni faktor: Dronlar və proksi qüvvələr
Tarix 10.10.21, 13:55 |
|

Azərbaycan Ermənistanla ötən ilin payızında apardığı müharibədə Türkiyə və İsrail istehsalı olan dronlarla düşmənə məxsus 200-dək zirehli hərbi texnika və artilleriya sistemlərini məhv edib. Bundan əlavə, Türkiyənin Suriya, Liviya, İraqda pilotsuz uçuş aparatlardan istifadəsi adı çəkilən ölkələrdəki döyüşlərin gedişatını dəyişib. Bu yaxınlarda ABŞ-ın Əfqanıstandakı hədəflərə qırıcılarla deyil, məhz dronlarla zərbə endirdiyini qeyd etmək yerinə düşər.
XXI əsrdə aparılan müharibəyə mühüm təsir göstərən başqa amil də proksi qüvvələrdir. Bu gün proksi qüvvələrdən Yaxın Şərq ölkələrindəki münaqişələrdə geniş şəkildə istifadə edilir.
Qərbli ekspertlər isə Türkiyənin dronların sayını və növlərini artırmasına, həmçinin pilotsuz uçuş aparatları vasitəsilə regionda nüfuzunu artırmasına xüsusi diqqət yetirir.
AzFakt.com xəbər verir ki, mövzu ilə bağlı "Kaspi” qəzeti maraqlı yazı hazırlayıb.
Türkiyənin müdafiə sənayesinin təkamülü
ABŞ-ın "The National Interest” nəşrinin yazarı Uil Smit hesab edir ki, Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın ölkəsinin müdafiə sənayesində müstəqilliyi artırmaq istəyinə görə Ankara yüksək texnologiyalı dronların istehsalını inkişaf etdirib: "Ərdoğan hakimiyyətə gəldikdən sonra müdafiə sənayesinin inkişafını istər daxili, istərsə də xarici siyasətində əsas məsələyə çevirib. Onun 2002-2019-cu illərdə səyləri nəticəsində ölkəsinin hərbi sahədə ixracatı 248 milyon dollardan 2,74 milyard dollaradək artıb. Üstəlik, Türkiyədə müdafiə sahəsi ilə məşğul olan şirkətlərin sayı 56-dan 1500-ə çatıb”.
Müəllif xatırladır ki, Türkiyə PKK terror təşkilatına zərbə endirmək məqsədilə 2000-ci illərin əvvəllərində İsraildən pilotsuz uçuş aparatları almağa başlayıb: "Lakin Ankara İsrail dronlarından narazı qaldığına görə özü dron istehsalına start verdi”.
U.Smit qeyd edir ki, Türkiyə dövləti yaxın keçmişdə silahların 80%-ni ABŞ-dan tədarük edirdi. Hazırda bu göstəricinin cəmi 30% olduğunu qeyd etmək yerinə düşər.
Onun sözlərinə görə, Türkiyənin müdafiə sənayesinin inkişafı ilə bağlı səyləri, əslində, NATO müttəfiqlərinin regionda türkiyəli hərbçilərin fəaliyyətinə problemlər yaratmamasına istiqamətlənib.
Türkiyənin müharibə modelinin yüksəlişi
Bu gün Türkiyə Suriya, Liviya və İraq kimi ölkələrdə həyata keçirilən hərbi əməliyyatlarda, əsasən, iki amildən istifadə edir: dronlar və proksi qüvvələrdən. Amerikalı siyasi ekspert U.Smit xatırladır ki, Ankara ilk dəfə 2020-ci ilin əvvəllərində Suriyada pilotsuz uçuş aparatlardan istifadə etməklə dünyanın diqqətini cəlb edib. Daha sonra Türkiyə dronları Liviyada peyda olub və Liviya Milli Ordusunun komandiri Xəlifə Həftarın paytaxt Tripoliyə nəzarəti ələ keçirməsinə imkan verməyib.
U.Smit qeyd edir ki, Türkiyə regionda davam edən münaqişələrdə dronlardan əlavə, proksi qüvvələrdən də istifadə edir: "Ankara Suriyada müxalif qüvvələrlə əməkdaşlıq etməyə başladı. Məsələn, Türkiyə 2016-cı ildə müxalif qüvvələrin koalisiyası olan Suriya Milli Ordusu ilə birgə "Fərat Qalxanı” əməliyyatını həyata keçirib”.
Amerikalı müəllif vurğulayır ki, Türkiyə proksi qüvvələrdən təkcə Əsəd ordusuna qarşı deyil, həm də PKK/YPG-yə qarşı mübarizəsində istifadə edir. Bir sözlə, Ankara yeni müharibə modeli sayəsində Liviya, Suriya, İraq daxil olmaqla, regionda təsirini artırıb.
Ankaranın Cənubi Qafqaza təsiri
Uil Smit Türkiyənin Suriya, Liviyadan sonra müharibə modelini Cənubi Qafqaza istiqamətləndirdiyini qeyd edir: "Ermənistanla Azərbaycan ötən ilin payızında müharibəyə başlamışdı. Türkiyə isə bu müharibədə Azərbaycanı dəstəkləyib”.
Onun sözlərinə görə, Ankara Bakıya son müharibədə yardım göstərərək Azərbaycana pilotsuz uçuş aparatları tədarük edib: "Ermənistanın müasir dövrün tələblərinə cavab verməyən silahlı qüvvələri Azərbaycanın dronlarının qarşısını ala bilməyib. Nəticədə, Ermənistanın hava hücumundan müdafiə sistemləri məhv edilib, Azərbaycanın yerüstü hərbi birləşmələrinin effektli şəkildə qorunması təmin olunub”.
U.Smit vurğulayır ki, Türkiyə 1990-cı illərin əvvəllərindən fərqli olaraq son müharibədə Azərbaycana tam dəstək verib: "Buna səbəb Türkiyənin Cənubi Qafqazda təsirini artırmaq istəyi və son illərdə enerji sahəsində Rusiya və İrandan asılılığını azaltması olub”.
Dron istehsalının genişləndirilməsi planı
Yaponiyanın "Nikkei Asia” saytının yazarı Sinan Tavşan isə son məqaləsində Türkiyənin dron istehsalını genişləndirməsi və "Teknofest-2021” festivalından yazır: "Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan gələn il "Texnofest” festivalının beynəlxalq səviyyəyə yüksələcəyini və Azərbaycanda keçiriləcəyini bəyan edib. Azərbaycan Türkiyə dronlarının yeni imkanlarının nümayiş etdirilməsi üçün uyğun ölkədir. "Teknofest-2021” festivalında təqdim edilən pilotsuz uçuş aparatları Qarabağdakı ötənilki müharibədə Ermənistan tanklarına sarsıdıcı zərbə vurub. Nəticədə, Azərbaycan təxminən 30 ildən sonra region üzərində nəzarəti bərpa edib”.
Müəllif qeyd edir ki, hazırda Türkiyə yeni dron növlərinin istehsalı üzərində çalışır: ""Teknofest-2021” festivalında "Akınçı” pilotsuz uçuş aparatı təqdim edilib. Bu yeni dron Ermənistanla Azərbaycan arasında baş vermiş son müharibədə istifadə edilən "Bayraktar TB2”-dən 10 qat çox yükdaşıma qabiliyyətinə malikdir”.
Xəbərin oxunma sayı : 382
Maraqlı
Xəbərlər
-
Azərbaycan klublarının yay transferləri: Kim gəlir, kim gedir?
-
“Qumar kralı”nın adamları azadlığa çıxdı -8 illik hökm ləğv edildi
-
Azərbaycanda yeni peyvəndin tətbiqi müzakirə edilir - VİDEO
-
Binalarda fərdi istilik sistemlərinin quraşdırılmasına imkan verilməyəcək - VİDEO
-
“Melissa park” tikinti şirkəti ilə sakinlər arasında münaqişə yaşanır - Kim haqlıdır?
-
Ağdamda beşinci yaşayış kompleksinin tikintisinə başlanır - VİDEO
-
“Vaşinqton Suriyaya qarşı sanksiyaların ləğvinə davam edəcək“ - Mayk Uolts
-
Bu rayonun 21 kəndində qaz kəsiləcək - XƏBƏRDARLIQ
-
Azərbaycan və NATO arasında əməkdaşlığın cari vəziyyəti müzakirə olunub - FOTO
-
Meyvə götürüb tanışlığa gedib - Əməliyyata gedən şəxs xəstələri və işçiləri aldadıb
-
Bakıda zibili eşşək arabası ilə daşıyırlar: “Beş manatdan pul yığırıq“ (VİDEO)
-
Uşaq peçenyesinin içindən dəmir parçası çıxıb? - FOTOLAR
-
“Qızıl top”un favoritləri açıqlandı - Yeni siyahı
-
Attestat qiymətləri əla, nəticə sıfır: Valideyn-müəllim anlaşması olub?
-
Bu il banklar nə qədər pul qazanıblar? - SİYAHI
-
Ferma sahibi çobanın arvadı ilə münasibətdə oldu - ŞOK TƏFƏRRÜAT
-
“Çin rəhbərliyi Rusiyaya dəstəyini daha da gücləndirəcəyini bəyan edib“ - “The Telegraph“
-
Bu şəxslərin maaşından vergi tutulacaq - Tarix bəlli oldu
-
FHN partlayış olan binanı 6 ay sonra təmir etməyə başlayıb - 239 min ayrıldı
-
Zərərçəkənlər ifadə verdi - Vardanyanın məhkəməsi+Fotolar
-
Bakıda satılan ən bahalı mənzillər - SİYAHI
-
“Xalq artisti adını sənə sponsorun da verdirə bilir“ - VİDEO
-
Özünə peyğəmbər deyərək 4 il gizlənə bildi - Qətlə görə tutuldu
-
15 iyulda xalqın mübarizəsi həm də işğalın qarşısını aldı - Ərdoğan
-
“Tramp NATO və Aİ-nin nalayiq təzyiqi altındadır“ - Lavrov
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Bəzi rayonlarda 40 dərəcə isti var, bəzilərində yağış yağır - FAKTİKİ HAVA
-
Vətəndaşların şəxsi məlumatlarını xaricə ötürən ötürən qrupu aşkarlandı - Saxlanılan var
-
ABŞ silahları Ukraynaya illərlə gecikə bilər - Şok xəbərdarlıq
-
“Qafqaznet“ kondisioner də satırmış - Nazirə məxsus olduğu deyilən şirkətlə daha bir müqavilə
-
İnam Kərimov İraq Federal Ali Məhkəməsinin sədri ilə görüşüb - FOTOLAR
-
Bəzi rayonlara leysan yağacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Qarabağa səfər edəcək - Bu tarixdə
-
Tramp Zelenskidən niyə Moskvanı vurmadıqlarını soruşub - “The Washington Post”
-
Azərbaycanda buğda istehsalı niyə azalır - Araşdırma
-
Sədrin şikayətçi olduğu şəxs məhkəmə zalında həbs edildi - SƏBƏB
-
Ukraynaya göndərilən silahların sayı açıqlanmayacaq - Nazirlər razılıq əldə edib
-
Xalq torpaq amnistiyası gözləyir - Kupça əlçatan olacaq?
-
Sabah 40 dərəcə isti olacaq: Çimərliklər üçün tempratur...
-
Kamran Əliyev üç rayona prokuror təyin etdi - FOTO
-
Avropa İttifaqından Gürcüstana ultimatum: vizasız rejim dayandırıla bilər
-
Ruben Vardanyan Bakıda hakim qarşısında: zərərçəkmiş şəxslər ifadə veriblər
-
Piyadanın öldüyü qəza ilə bağlı hökm - Sürücülük vəsiqəsi yox imiş
-
İlham Əliyev Ərdoğana məktub göndərib: “Əziz qardaşım...“
-
Azərbaycan Premyer Liqası: Yayın ən bahalı futbolçusunu kim transfer edib?
-
Deputatların yay tətili başladı - 41 günlük sükut dövründə nə qədər qazanacaqlar?
-
Bu ərazilərdə artan yanğın təhlükəsinə dair əhaliyə - Müraciət
-
Şirkətlərin “Premium Bank“a inamı azalır - 29 milyon manat depoziti geri çəkdilər
-
Masallıda arı təsərrüfatları tələf oldu - Sahibkarlar ziyanda (VİDEO)
-
Probleminlə bağlı polis rəisinə müraciət et - DİN nəzarət edir + Video
-
Səbail rayonunda bina yararsız vəziyyətdə - VİDEO
-
Bu ölkədə azərbaycanlı deputat seçiciyə çaynik atdı - VİDEO
-
Xatirə İslamın dəniz istirahəti - FOTOLAR
-
Aİ Ukraynada məcburi səfərbərliyə qarşı çıxmalıdır - Viktor Orban
-
Bu dərmanlara boşuna pul xərcləməyin - Dövlət pulsuz verir
-
Zaqatalada ağaclar kəsilib - Sakinlərdən ŞİKAYƏT
-
“Almaniya və Norveç Ukrayna üçün “Patriot“ alacaq“ - Zelenski
-
Sürücülərin maşında gəzdirdiyi, amma istifadə etmədiyi “apteçka” - ARAŞDIRMA
-
Bu gün instaqramda bunlar paylaşıldı - FOTOLAR
-
“ABŞ Ukraynada əbədi sülhü təmin etmək istəyir“ - Tramp
-
“İşgəncələr nəticəsində övladımın adını da yadımdan çıxartmışdım” - MƏHKƏMƏ
-
“ABŞ və Aİ Ukraynaya silah tədarükü ilə bağlı razılığa gəlib“ - Tramp
-
Pensiya kartına görə anasını döyərək öldürdü - TƏFƏRRÜATLAR
-
ABŞ 100 il müddətinə Zəngəzur dəhlizinə nəzarəti öz üzərinə götürməyi təklif edib - Səfir
-
Bakıda “abadlıq işi“ elanından sonra ərazidə obyekt tikildi - FOTOFAKT
-
Dünyada ən çox qızıl ehtiyatına sahib olan ölkələr - SİYAHI
-
“Çox güman ki, Azərbaycan-Ermənistan dialoqu uğurla nəticələnəcək“ - Tramp
-
Bu rayonda 4 900 abonentin qaz təchizatı dayandırılacaq - Xəbərdarlıq
-
Pensiyaçıların kommunal ödənişini dövlət ödəyəcək? - Deputat AÇIQLADI
-
“Dedilər ki, 5 milyon manatı qaytarmalıyam“ - Bulvar idarəsinin həbsdə olan sabiq sədri
-
“Hər ay məndən 20 min alırdı, sintezator çalanla xəyanət etdi“ - VİDEO
-
“Paşa Bank“da kəskin mənfəət azalması - 91 milyon manata düşdü
-
Naxçıvan universitetində RƏZALƏT: Tələbələrə qiymət qarşılığında cinsi əlaqə təklif olunub
-
ABŞ fondları Ukraynanın ən böyük taxıl terminallarından birinə nəzarəti ƏLƏ KEÇİRDİ
-
Bakıda ağır qəzanın görüntüləri yayıldı - VİDEO
-
PKK-nın İraqdakı mağarası aşkar edilib - Yüzlərlə hərbi vasitə tapılıb + VİDEO
-
Mehdiyevlərin bankı insanlara yalan məlumat verir - Fotofakt
-
Hərbi prokurora müavini, Sumqayıta isə hərbi prokuror təyin edilib - Kamran Əliyevdən yeni təyinat
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
“Elat Kəndli-Fermer Təsərrüfatı“ MMC tullantıları hara axıdıb? - Xidmət tədbir gördü
-
Azərbaycanda iki yeni milli park yaradılır - SƏRƏNCAM
-
Ukraynada hökumət dəyişikliyi - Zelenski yeni baş nazir təyin edir
-
Suşi bu vəziyyətdə hazırlanırmış - Yoxlama
-
Xətaidəki çörək sexinin fəaliyyəti dayandırıldı - VİDEO
-
Məşhur restoran buna görə cərimə edilmişdi - Məhkəmə qərar verdi
-
Rusiyadakı biznesi təhlükə altında olan sabiq məmurlar kimlərdir? - SİYAHI
-
Efirdə müğənnilər qırğına çıxdı - Mikrafonlar söndürüldü - VİDEO
-
Xırdalanda “Little Stars” uşaq bağçasında azyaşlının qolu qırıldı - Rəhbərlik gizlətdi
-
“NATO Moldovanı Rusiya ilə müharibəyə hazırlayır“ - Rusiya xarici kəşfiyyatı
-
Azərbaycan avtobusları Almaniyadan 400, Rusiyadan isə 35 min manata alıb - SİYAHI
-
Torpaq sahələrinin istifadəyə və icarəyə verilməsi ilə bağlı - Yenilik
-
“-ov“, “-yev“ sonluqlu soyadlar bu hallarda dəyişdirilir - RƏSMİ
-
Krımda partlayış hazırlayan 25 yaşlı yerli qadın saxlanılıb - İDDİA
-
Vəhdət Partiyasında toplantı: Adəm İsmayıl Bakuvi tapşırıq verdi
-
Hindistanlı turistlərin Azərbaycana səfəri kəskin artıb - Boykot işə yaramayıb
-
ABŞ yardımları dayandırdı, ərzaq böhranı başladı - Əfqanlar aclıqla üz-üzə qalıb
-
Milli Məclisin sessiyası başa çatdı: Deputatlar məzuniyyyətə çıxdı
-
“İmtahanlara özümün belə müdaxiləm mümkün deyil“ - Məleykə Abbaszadə
-
Şəxsiyyət vəsiqələri dəyişir - Qanun qəbul olundu
-
Bu media subyektləri cərimələnəcək - 5000 manatadək
-
Ötən həftə 812 yanğın olub, 5 nəfərin meyiti çıxarılıb - FHN
-
Putin Trampa xəbərdarlıq edib: “60 günə hər şeyi alacam”
-
Hərbçilərin pensiyalarının hesablanmasında dəyişiklik edilir? - Nazirlikdən cavab
-
54 yaşlı Aygün Kazımova göz qamaşdırdı - VİDEO
-
“Cahid Şahbazova cinayət işi açılıb“ - VİDEO
-
Bu avtomobillərin kilometrajı geri çəkilir - Aldanmamaq üçün nə etmək olar?
-
Sədrlə qohumlar üz-üzə gəldi - AHİK-də 4 nəfər istefa verdi
-
Kümçülər təhvil verdikləri baramanın pulunu niyə ala bilmirlər? - VİDEO
-
Dr. Vəfa Gündoğan necə estetik əməliyyat icra edir? - FOTO/VİDEO
-
Ukraynaya silah tədarükü rekord həddə çatacaq - Respublikaçı senator
-
Nərimanovdakı “Taxta bazarı”nda yanğın olub - VİDEO
-
DTX əməliyyat keçirdi - Həbs edilən var
-
Fransa müdafiə xərclərini sürətlə artıracaq - Makron
-
Azərbaycanda ətin qiyməti qalxıb - VİDEO
-
Sağlam bildiyimiz qidalar qanı qatılaşdırır - Nə yeyək?
-
“Çelsi“ klublararası dünya çempionatının qalibi oldu - VİDEO
-
Əliyev - Paşinyan görüşünün kadrarxası məqamları - VİDEO
-
Bakı çimərliklərində son durum: Yenə natəmizlik, yenə üfunət... (VİDEO)
-
Polkovnik Voronici Kiyevdə Rusiya agentləri olan azərbaycanlılar öldürüb? - FOTO
-
Əhd etmişdilər, Bakıdan Laçına piyada getdilər - VİDEO
TOP 10
ARXİV