![]() |
|














Pandemiyadan sonra dünya dəyişəcəkmi? – COVID-19 yenilənmə fürsəti yaradır
Tarix 28.03.20, 12:00 |
|
141.jpg)
Fəhd Humayun
“Əl-Cəzirə”, 27.03.2020
Siyasət, insanlar və bazarlar təbii fəlakətə, maliyyə böhranına, müharibəyə təpki vermədə oxşardır. İnstinktiv cavab – qorxu və qeyri-müəyyənlikdir; ardınca yumşalma, son nəticədə, bəlanın dağıntılarını yeniləmə axtarışı gəlir.
Dünya ölkələri COVID-19-a reaksiya vermək üçün təcili tədbirlər hazırlayarkən və təxminən 50 milyon insanın karantinə alınmasına baxmayaraq, az adam post-pandemik dünyanın necə görünəcəyinə, yəni cəmiyyətlərə qarşı irəli sürdüyü tələblərə hazırdır.
İkinci Dünya müharibəsinin sonunda ortaq dəyərlərə və qarşılıqlı asılılığa əsaslanan qlobal çərçivəyə ehtiyac siyasi elitaların beynəlxalq liberal nizamı yaratmasına səbəb olub. 70-ci illərdə bu çərçivə qloballaşmanın, yoxsulluğun və əsas siyasi partiyaların yerli narazılıqlara cavab verməməsi ilə birlikdə tədricən məhv edilib.
Bir neçə ay əvvələ qədər Braziliyadan tutmuş Macarıstana, Hindistandan ABŞ-dək siyasi hüququn dirçəlişi birmənalı olaraq 21-ci əsrin mənzərəsini təyin etməli idi. Avtokratiyalar möhkəmlənəcəkdi. Ayrı-seçkilik və ksenofobiya seçki vədlərində üstünlük təşkil edəcək və Avropadakı miqrant böhranı kimi hadisələr nativizmin məntiqini, miqrasiya və proteksionizm qaydalarını daha da möhkəmləndirəcəkdi.
Amma ispan qripindən bəri ən ölümcül pandemiya bütün bunları dəyişdirəcəkmi? Son 20 ildə Britaniyanın Aİ-dən çıxması ilə kəskinləşən neo-avtoritar səciyyə COVID-19-la bitəcəkmi, yaxud ona qarşı immunitet qazanacaqmı?
Hətta liberal Şimal da vətəndaşların uzun müddətli təcridi, karant və hərəkət məhdudlaşdırılması üçün kəskin addımlar atır, amma pandemiya, ehtimal ki, təhlükəsizlik torları, əməkdaşlıq və sərhəd nişanları olmayan bir dünyanın artıq dayanıqlı olmadığını nümayiş etdirəcək. Liderlər və elektoratlar niyə hazırlıqsız yaxalanmaları, manipulyasiya və yanlış məlumat vermək ənənəsi ilə seçilən iqlim dəyişkənliyi inkarçıları və şovinistlər planetin dayanıqlığı barədə sərt suallara cavab verməli olacaqlar.
COVID-19 nəticəsində təkcə Avropada deyil, Latın Amerikasından Cənubi Asiyaya qədər olan bütün hökumətlər bir gecədə həmrəyliyə və əməkdaşlığa məcbur olublar: beynəlxalq səyahət qaydalarının əlaqələndirilməsi, ictimai səhiyyə idarəetmə strategiyaları haqqında məlumat mübadiləsi, daxili yoxlanış xəbərləri və elmi təcrübə mübadiləsi. Qərbi Avropanı yenidən quran Marshall Planı kimi, hökumətlər də qısa müddətdə maliyyə stimulu və ticarət müstəvisində əməkdaşlıq etməli olacaqlar. Amerikanın birqütblü kölgəsi bu beynəlxalq sistem üçün böyük çətinlik olacaq.
Onsuz da Avropa liderləri, prezident Donald Trampın səyahət qadağasına qəzəbli təpki veriblər.
Rusiya və Səudiyyə Ərəbistanı arasında genişlənən neft qiymətləri müharibəsi dövründə neft istehsalçıları pandemiya fonunda əmtəənin qiymətini sabitləşdirməyin ən yaxşı yollarını müzakirə etmək məcburiyyətində qalıblar.
Amerikalı qanunvericilər ABŞ-ı İrana tətbiq olunan sanksiyaları ehtiva edən “maksimum təzyiq” siyasətini yenidən araşdırmağa çağırıblar.
Tehran 60 ildə ilk dəfə olaraq, BVF-yə müraciət edərək koronavirusun yayılması ilə mübarizə aparmağa kömək istəyib.
Uzaq Şərqdə Yaponiyanın hakim Liberal Demokratik Partiyasının üzvləri əzəli düşmən Çinə kömək üçün aylıq maaşlarını bağışlamağa səs veriblər. Buna cavab olaraq, Çin sosial mediası qısa zamanda yaponlara minnətdarlıqla dolub-daşır.
Pandemiya zirvəyə çatdıqca hakimiyyətdəki populistlər qaçılmaz olaraq inam böhranı ilə üzləşəcəklər. Buna qədər ABŞ-da Donald Tramp və Hindistanda Narendra Modi kimi bir çoxları düşmən obrazı yaratmaqda mahir idilər. Populistlər effektiv cavab verə və xəstəliyin yayılmasına sədd çəkə bilmədiyi üçün tənqidlə qarşılaşacaqlar.
Məhz buna görə, ola bilsin ki, Hindistanın baş naziri Modi bu həftə Cənubi Asiya Regional Əməkdaşlıq Assosiasiyasının (SAARC) üzv ölkələri rəhbərləri arasında videokonfrans keçirmək üçün texnologiyaya üz tutub. Ancaq fakt budur ki, Modinin avtoritar idarəçiliyi altında Hindistan son 5 ili, Kəşmirin mübahisəli ərazisindəki 8 milyon insanın mühasirəyə alınması və internet bağlanması da daxil olmaqla, qonşuluqdakı gərginliyi aradan qaldırmaq əvəzinə, regional inteqrasiyaya qarşı çıxıb.
Nəhayət, pandemiyanın başladığı, sosial media və fəallara qarşı qaydaların sərt olduğu Çində Kommunist Partiyası da məlumat axınının məhdudlaşdırılmasını ləğv etməyə məcbur olub.
COVID-19 qlobal siyasi dəyişikliyə səbəb olacaqmı?
Bunun üçün iki səbəbi ola bilər. Birincisi, müharibə, zəlzələ və aclıq kimi “zərbələrdən” fərqli olaraq, pandemiya coğrafiya və ya insan kimliyinə görə ayrı-seçkilik etmir. Təbiətinə görə, pandemiya inklüzivdir, sərhədləri mənasız edir və qlobal cavab tələb edir.
İkincisi, ondan əvvəl baş verən digər təhlükəsizlik böhranlarından fərqli olaraq – Soyuq müharibə, 9/11, İraq və Əfqanıstanda və Suriyadakı müharibələr,– hökumətlər COVID-19 yayımından müxalifləri susdurmaq üçün istifadə edə bilməyəcəklər, çünki tənqidi əsaslandırmaq çətin olacaq. Bu, rejimi liderlik dəyişikliyinə qarşı həssas və marjinal siyasi partiyalara yenilənmə fürsəti təqdim edir.
Tərcümə: Strateq.az
Xəbərin oxunma sayı : 181
Analiz
Xəbərlər
-
Məktəbəhazırlıq təhsili məcburi olacaq? - Rəsmi
-
“Ukrayna Rusiya ilə əsas məhbus mübadiləsinin səkkiz mərhələsini başa vurub“ - Zelenski
-
Xankəndi Dəmir Yolu və Avtovağzal Kompleksi belə olacaq - FOTOLAR
-
Bakının mənzil fondu yenilənir - VİDEO
-
Azərbaycanın qızıl bazarında vəziyyət necədir? - Açıqlama
-
Kəşfiyyatın məxfi məlumatı mediaya sızdı: sensasion təfərrüatlar
-
Pərvin Abıyeva şıdırğı rəqsi ilə diqqət çəkdi - VİDEO
-
Vəkilliyə qəbulla bağlı test imtahanında 196 nəfər uğur qazandı - SİYAHI
-
Nikahsız analar, sənədsiz uşaqlar: Kimdir günahkar?
-
Bulvarda dənizə düşən 57 yaşlı qadın xilas edildi - VİDEO
-
Məmmədli sakinləri acınacaqlı durumda: “Şikayətimizə baxan yoxdur“
-
Xaricdən məhsul gətirənlərin nəzərinə: Hansı qaydalar dəyişir?
-
Oğlunu 10 minə FHN-ə işə düzəldəcəkdi - Məmmədovun cinayət işi
-
“Neftçi“ dünya ulduzu ilə danışıqlar başladı - İDDİA
-
“Əcəmi Mall”da qanunsuz tikintiyə kim icazə verib? - FOTOFAKT
-
Putinlə Makron arasında telefon danışığı - Lavrov açıqladı
-
Həmin rəqəm səhvən 5000 əvəzinə 3000 göstərilib - DİM
-
Yağış yağacaq, dolu düşəcək - Sabahın havası
-
Mask yeni siyasi partiyasını qurduğunu elan etdi - “Amerika“
-
Avronun bahalaşması Azərbaycanda qiymət artımına səbəb olur - VİDEO
-
Əməkdaşlıq davam edir, əlavə yüz minlərlə dron alacağıq - Zelenski
-
Kür çayında batan gənc tələbə imiş - “Üzə bilmirdin, niyə gedirdin, ay bala?”
-
Xamenei müharibədən sonra ilk dəfə üzə çıxdı - VİDEO
-
“Ermənistanla normallaşma üçün saziş layihəsinin mətni üzrə müzakirələr tamamlanıb“ - Elçin Əmirbəyov
-
Qohumlarını xilas etmək istədilər, üçü də göldə batdı - Fotolar
-
Bakıda və bölgələrdə yağış yağır, dənizdə dalğanın hündürlüyü 4,2 metrə çatıb - FAKTİKİ HAVA
-
Almaniya Patriot sistemlərinin dörddə birini Ukraynaya təhvil verib - “Bloomberg“
-
“Ermənistana yeni konstitusiya lazımdır“ - Paşinyan
-
Saray körpüsünün ətrafı genişləndirilir - VİDEO
-
Binəqədidə ağaclardan qurd tökülür - VİDEO
-
“Rusiya Ermənistandakı hərbi mövcudluğunu genişləndirir“ - Ukrayna kəşfiyyatı
-
13 yaşlı qızı zorlamaqda ittiham edilən şəxs həbs olundu - 10 min ödəyib, ailə ilə barışmışdı
-
TikTok-la bağlı sövdələşmə hazırdır: İyulun 7-8-də...
-
İslam aləmi Aşura Gününü necə qeyd edir - ARAŞDIRMA
-
Azərbaycanda ən az maaşı kim alır? - Açıqlama
-
Boşanmadan sonra kredit borcunu kim ödəməlidir? - AÇIQLAMA
-
Qarabağda milyonlar qazanan nazir müavininin qardaşının şirkəti cərimələndi - Rəfiyevlərin tender SİYAHISI
-
“Azərbaycan Suriyaya təbii qaz tədarükündə yardım etməyə hazırdır“ - Türkiyə prezidenti
-
İrəvanda məscidlərimizi də bərpa edəcəyik - Allahşükür Paşazadə
-
“Qəzza razılaşması gələn həftə bağlanıla bilər” - Tramp
-
Bir ayın kirayəsi bir günə - Bağ evləri “od tutub yanır”
-
Akademik Yusif Məmmədəliyevin 120 illiyi qeyd ediləcək - Sərəncam
-
“Ermənistan və Azərbaycanın imzalayacağı sülh regionun ab-havasını dəyişəcək“ - Ərdoğan
-
Polis əməliyyatlar keçirdi - 35 nəfər saxlanılıb
-
“İnsanlar şaiyələrə inanmayıb, təxribatlara uymasınlar“ - QMİ
-
Beş kollecin direktoru işdən çıxarılıb - Yerinə təyinatlar olub
-
Polis özünü dənizə ataraq qadını xilas edib - VİDEO
-
Bu gün Aşuradır - Qanvermə aksiyaları təşkil olunub
-
Cəlilabad Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının direktoru vəzifəsindən azad edildi
-
DTX-nın Akademiyasında növbəti məzun buraxılışı olub - VİDEO
-
“İran-İsrail münaqişəsi təkrarlanmamalıdır“ - Van İ
-
Bakıda daha bir yol hər an ÇÖKƏ BİLƏR - VİDEO
-
Seren Serengil azərbaycanlı gənclə işbirliyi qurdu - Fotolar
-
“Dioqunun yoxluğu ilə barışmaq çox çətin olacaq“ - Məhəmməd Salah
-
Prezident Xankəndidə keçirilən Zirvə görüşündən görüntülər paylaşılıb - VİDEO
-
Tikinti materialları bazarında bahalaşma və durğunluq var - VİDEO
-
“Reo-Med Tibb Mərkəzi“də yoxlama - Pozuntular aşkarlandı
-
Amerikalıların 40-60 faizi Maskın yeni partiya ideyasını dəstəkləyir - Şok nəticələr
-
“Dedilər qaz, meyiti basdır” - Zərərçəkmişlər danışdı
-
Gənclərin qanlı hesablaşması - biri qətlə, digəri xuliqanlığa görə mühakimə olunur
-
Bakıda küçələrdə “kahinlər“ peyda oldu - VİDEO
-
Türkiyədə meşə yanğınları: 500-dən çox xəsarət alan var
-
Ən çox gəlir əldə edən türkiyəli məşhurlar - SİYAHI
-
Rusiya səfiri Ermənistan XİN-ə çağırıldı - Nota verildi
-
Gələn həftədən Azərbaycanda istilər başlayacaq - Xəbərdarlıq
-
Pezeşkianın Azərbaycan səfəri başa çatdı - FOTO
-
Müəllim olmaq istədi, 5000 manat pulu ələ keçirildi - Dələduzluq
-
Ərdoğanın Azərbaycana səfəri başa çatdı - FOTO
-
Şuşada İlham Əliyev liderlərin şərəfinə ziyafət verdi - FOTO
-
Tramp Çinə səfər edə bilər - “Bloomberg”
-
Prezident Xankəndidə Ərdoğanla görüşdü - FOTO
-
Əliyev, Pezeşkian və Ərdoğanın ən səmimi görüntüsü - VİDEO
-
Deputatlar daha 15 məsələni müzakirəyə çıxaracaq - Siyahı
-
Sadır Japarovun Azərbaycana səfəri başa çatıb - FOTO
-
“Virus hələ də bizimlədir” - Səhiyyə Nazirliyi xəbərdarlıq edir
-
Şavkat Mirziyoyevin Azərbaycana səfəri başa çatdı - FOTO
-
Əliyevlə Pezeşkianın görüşü oldu - Fotolar
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank 5 günlük məzənnəni açıqladı
-
İtkin düşən 3 hərbçi Kəlbəcərdə dəfn edildi - FOTOLAR
-
Almaniya ordunu ikiqat gücləndirir - Könüllü hərbi xidmət qayıdır
-
Bakının ortasında kanalizasiya “fəlakəti“ - Qurumdan açıqlama
-
Liderlər çay süfrəsi arxasında - Fotolar
-
“ABŞ-ın dəstəyi ilə İsrail Yaxın Şərqin taleyini girov altına alıb“ - Məsud Pezeşkian
-
Küçədə soyundu, qadınlar şikayət etdi - Məhkəmə qərarı
-
Xankəndidə tarixi sammit yüksək səviyyədə təşkil olunub - Şahbaz Şərif
-
Baş prokuror Yardımlıda vətəndaş qəbulu keçirdi - FOTOLAR
-
Azərbaycanda şəxsiyyət vəsiqələrində dəyişiklik edilir - Milli Məclis təsdiqlədi
-
Kiçik çavuş həbs edilib - “TikTok”da tanış olduğu sevgilisini şantaj edirmiş
-
“Hindistan Pakistana qarşı sudan silah kimi istifadə edir“ - Şahbaz Şərif
-
Yağış yağacaq, külək güclənəcək - Sabahın havası
-
Avtomobil almaq istəyənlərin nəzərinə - Bu maşınlar bahalaşacaq
-
“Biz göstəriciyə görə dünyada ön sıralardayıq” - Prezident
-
“Qəbələ“ Futbol Akademiyasının fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - Açıqlama
-
“Vəsiyyətnamə yoxdursa, ögey şəxslər vərəsə ola bilməzlər“ - Ali Məhkəmə
-
“Azərbaycanın xarici valyuta ehtiyatları 74 milyard dollardan artıqdır” - Sahil Babayev
-
Naxçıvanda şok hadisə - Deputat sakini döydü
-
Xankəndidə Zirvə görüşü keçirilir - FOTO/CANLI
-
Prezident Xankəndidə qəbul keçirdi - FOTOLAR
-
Ərdoğan Azərbaycana səfərə gəlib - FOTO
-
“Tramp iyulun 7-də Qəzzada atəşkəs elan edəcək“ - İsrail mətbuatı
-
Şəxsiyyət vəsiqəsində nələr dəyişəcək? - VİDEO
-
Konstitusiya Məhkəməsinə 4 hakim təyin olundu - ADLAR
-
Merkel Trampla yaşadığı qalmaqaldan danışdı - VİDEO
-
Bu şəxslərə 6 min manat birdəfəlik müavinat veriləcək - Deputat açıqladı
-
Ceyhun Bayramov Pakistan XİN başçısı görüşdü - Xankəndidə
-
Pezeşkianın Azərbaycana səfərə gəldi - FOTO
-
Direktor yük maşınının altında qalıb öldü - TƏFƏRRÜAT
-
“Zəngəzura görə Paşinyanı devirmək istəyirlər“ - Çevriliş planının detalları + VİDEO
-
Tacikistan prezidenti Füzuli rayonunda belə qarşılandı - FOTO
-
Rusiya Ukraynaya kütləvi hava zərbəsi endirib: Kiyevdə çoxsaylı dağıntılar var
-
Məktəbdən çıxan müəllimənin başına torba keçirib qaçıranlar azadlığa çıxdı - TƏFƏRRÜAT
-
“ABŞ Ukraynaya hərbi yardım göndərməyə davam edir“ - Tramp
-
Azərbaycan-Özbəkistan əlaqələri strateji əməkdaşlıq modelinə çevrilib
-
Azərbaycan və Özbəkistan strateji tərəfdaşlıq modelini gücləndirir
-
Aygün Kazımova bu dəfə misirli xanım obrazında - FOTO
-
Klublarımızın yay planları: Kim gəlir, kim gedir?
-
Bu sahələrdə çox sayda işçiyə ehtiyac var - VİDEO
-
Putin və Tramp telefonda danışdılar - Ukrayna, Suriya, İran məsələləri müzakirə edilib
-
Azərbaycan, Özbəkistan və Qırğızıstan prezidentləri Şahbulaq qalasında olublar - FOTO
-
Moskvada 2 azərbaycanlı “qanuni oğru“ saxlanıldı - VİDEO
TOP 10
ARXİV