AzFakt

Masazırda qanunsuz obyekt inşa edilir? - FOTOLAR

Mehdiyevin bankından sabiq nazirin qardaşının yarım milyonu oğurlanıb - CİNAYƏT DOSYESİ

Britaniya səfirindən fransızsayağı addım - Ermənistandakı ingilis diplomat Gorusa niyə gedib?

Binəqədi rayonunda qanunsuz yaşayış binası inşa edlib - FOTOLAR

Azərbaycanda dövlət çevrilişi etmək istəyənlər kimlər idi? - Prezident açıqladı+Video

Çin, Rusiya və İrandan Trampa güc nümayişi - Birgə təlimlərin İrana faydası varmı?

Şəhid anasından Aydanadək... - Prezidentdən paylaşım+Video

Turizm Agentliyində qalmaqal - Sədrin qaynanasının badına Aparat rəhbəri işdən çıxarıldı

Zaqatalada qanunsuz ağac budaması - Akif Məmmədov saxta rəy verib

Anar Quliyev dilemma qarşısında - Ya Prezidentin etimadı, ya da qanunsuz tikintilərə davam...

Fransa rəsmiləri Azərbaycanda istintaqa cəlb olunub - Şok faktların üstü açıldı + FOTO

Korrupsiya, narkotik istehsalı, talama: USAID bataqlığı qurudulur

Moskva yenə beynəlxalq hüququ pozur - Bakı hansı addımları ata bilər?

Ermənistan Azərbaycanla müharibəyə hazırlaşır: Yeni faktlar - VİDEO

Müstəqil Azərbaycan dövləti üçün qurtuluşa gedən yol


Tarix 03.10.23, 8:16	Font ölçüsü : - / +

1993-cü ilin iyununda Ulu Öndər Heydər Əliyev xalqımızın təkidli tələbi ilə ikinci dəfə respublikamızda siyasi rəhbərliyə qayıdandan sonra müstəqilliyini itirmək təhlükəsi ilə üz-üzə qalan Azərbaycanı həm bu bəladan xilas etdi. həm də ölkəmizə yeni inkişaf tempi gətirdi. Xüsusilə respublikanın neft sənayesinin bərpası və inkişafı ilə bağlı misilsiz xidmətləri göstərdi.

Belə ki, 1993-cü ildən başlayaraq Ulu Öndərin rəhbərliyi ilə yeni neft strategiyası hazırlandı, xarici iri neft şirkətlərini Azərbaycana dəvət etmək qərarı alındı. Qısa müddətdə "Yeni neft strategiyası"nın layihəsi hazırlandı. O dövrdə Azərbaycan Prezidentinin sərəncamı ilə Azəri-Çıraq-Günəşli (dərin sulu hissəsi) yataqlarının işlənməsi üzrə xarici şirkətlərlə danışıqlara başlandı. SOCAR-ın birinci vitse-prezidenti İlham Əliyev danışıqlar prosesinə cəlb edildi. 1994-cü il sentyabrın 20-də Bakıda Gülüstan sarayında Xəzərin Azərbaycan sektorundakı "Azəri", "Çıraq", "Günəşli" yataqlarının dərin su qatlarındakı neftin birgə işlənməsi haqqında "məhsulun pay bölgüsü" tipli müqavilə imzalandı. Müqavilə öz tarixi, siyasi və beynəlxalq əhəmiyyətinə görə "Əsrin müqaviləsi" adlanmış, təxminən 400 səhifə həcmində və 4 dildə öz əksini tapmışdır.

Bu sazişin imzalanması Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafının əsasını qoydu. Azərbaycan nefti dünya bazarına çıxarıldı, ölkəyə valyuta kütləsi daxil oldu və bununla da inkişaf prosesləri başlandı. Ölkəmizdə neft hasilatından qazanılan gəlirlərin şəffaflığının qorunması və məqsədyönlü xərclənməsi üçün 1999-cu il dekabr ayının 29-da ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Fondu (ARDNF) yaradıldı. Bu mənada, ARDNF Ümummilli Lider tərəfindən əsası qoyulmuş uğurlu neft strategiyasının ayrılmaz hissəsidir.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə hazırlanmış "Əsrin müqaviləsi" Azərbaycan tarixinin ən şanlı səhifələrindən biridir. Bu müqavilə həm karbohidrogen ehtiyatlarının miqdarına, həm də qoyulan sərmayələrin həcminə görə dünyada bağlanan ən iri sazişlər siyahısına daxildir. "Əsrin müqaviləsi" respublikamızda neft hasilatının böyük həcmdə artmasına səbəb olub. 1996-cı ilin yanvarında Azərbaycan neftinin Bakı-Novorossiysk marşrutu ilə nəql olunması haqqında Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan Respublikası arasında hökumətlərarası saziş imzalandı. 1997-ci ilin oktyabrında həmin xətt istifadəyə verildi. 1998-ci ildə AÇG nefti fəaliyyəti bərpa edilmiş Bakı-Novorossiysk kəməri ilə Qara dənizə ixrac edilməyə başlayıb. Bu tarixi müqavilə çərçivəsində hasil ediləcək böyük neft həcmləri ilə müqayisədə bu kəmərin ötürücülük qabiliyyəti məhdud olduğundan ixrac boru kəmərlərinin çoxvariantlılığının zəruriliyi məsələsi ortaya çıxdı və alternativ variantlar üzərində ciddi iş aparılmağa başlanıldı. 1997-ci ildə neftin Qara dənizə çıxarılması üçün Bakı-Supsa marşrutu ilə nəqli haqqında Azərbaycan və Gürcüstan arasında saziş imzalandı. 1999-cu ilin aprelində Bakı-Supsa neft kəməri və Gürcüstanın Qara dəniz sahilindəki Supsa ixrac terminalı istismara verildi.

"Əsrin müqaviləsi"ndən sonra xarici şirkətlər ilə daha 34 saziş imzalanıb. 2002-ci ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin şəxsən iştirakı ilə Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin təməli qoyuldu. "Əsrin müqaviləsi" ulu öndər Heydər Əliyevin birinci şah əsəri idisə, Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəməri dahi şəxsiyyətin ikinci şah əsəri oldu. 2006-cı ilin mayında Azərbaycan nefti BTC kəməri vasitəsilə Ceyhan limanına çatdırıldı.

Bu gün Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə neft strategiyası uğurla davam edir. Bu layihənin ən böyük əhəmiyyəti Azərbaycana böyük maliyyə ehtiyatlarının gəlməsi, bu ehtiyatlar hesabına iqtisadiyatının inkişaf etdirilməsi, insanların rifah halının yaxılaşması, ölkədə infrastrukturun yenilənməsindən ibarətdir. Həmçinin Azərbaycanın həm regionda, həm də dünya birliyində siyasi mövqeyi, nüfuzunun möhkəmlənməsində bu layihənin uğurla həyata keçirilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Dövlət başçımızın siyasi iradəsi sayəsində 2017-ci ildə "Azəri-Çıraq-Günəşli" yataqlarının işlənməsi ilə bağlı Sazişin müddətinin 2050-ci ilədək uzadılması ilə bu müqavilə, əslində, "İki əsrin müqaviləsi" statusu qazanmış oldu. Belə ki, 2017-ci il sentyabrın 14-də isə Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyevanın iştirakı ilə Bakıda Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda "Azəri", "Çıraq" yataqlarının və "Günəşli" yatağının dərinlikdə yerləşən hissəsinin birgə işlənməsi və neft hasilatının pay bölgüsü haqqında düzəliş edilmiş və yenidən tərtib olunmuş Sazişin imzalanması mərasimi keçirildi. Sazişi Azərbaycan hökumətinin, SOCAR-ın, BP, "Chevron", "Inpex", "Statoil", "ExxonMobil", "TP", "Itochu" və "ONGC Videsh" şirkətlərinin rəsmiləri imzaladılar. Yataqların 2050-ci ilədək işlənilməsi, yeni layihələrə başlanması növbəti 30 ildə respublikamıza bu uğurları davam etdirmək imkanı verəcək.

"Əsrin müqaviləsi"nin uğurla reallaşdırılıması nəticəsində Azərbaycan həm də dünya qaz bazarında aparıcı rollardan birinə yiyələnmək istiqamətində addımlar atmağa başladı, Bakı-Tiflis-Ərzurum Qaz Boru Kəməri layihəsi reallaşdırıldı. Bundan başqa Cənub Qaz Dəhlizi istifadəyə verildi. Cənub Qaz Dəhlizi üç mühüm seqmentdən ibarətdir. Onun birinci güclü qolu Bakı yaxınlığındakı Səngəçal terminalından başlayaraq Azərbaycanın və Gürcüstanın ərazisində 690 kilometr məsafə qət edən Cənubi Qafqaz Boru Kəməri-CQBK-dır. Başlanğıcını Gürcüstan-Türkiyə sərhədindən götürən 1900 kilometr uzunluğunda Trans-Anadolu Qaz Boru Kəməri (TANAP) dəhlizin ortadakı hissəsini təşkil edir. Bu dəhlizin Avropa hissəsi isə TAP - Trans-Adriatik Qaz Boru Kəməri adlanır.

Ulu öndər Heydər Əliyevin yeni neft strategiyasını müasir çağırılara uyğun davam etdirən Prezident İlham Əliyevin siyasi iradəsi, uzaqgörən siyasəti nəticəsində Azərbaycana daxil olan böyük maliyyə resursları sürətli iqtisadi tərəqqiyə, müasir sosial-iqtisadi və mədəni infrastrukturların yaradılmasına, respublika həyatının bütün sahələrinin yenilənməsinə, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi və qeyri-neft sektorunun dinamik inkişafına yönəldilib. Ölkəmizin enerji resurslarından əldə etdiyi gəlirlər həm də əhalinin sosial rifahının yaxşılaşdırılmasına yönəlib. Böyük fərəh hissi ilə demək olar ki, məhz bu strategiyanın uğurla həyata keçirilməsi nəticəsində son 20 ildə Azərbaycan misilsiz inkişaf yolu keçib. Azərbaycan Ordusunun döyüş qabiliyyətinin artırılması, Silahlı Qüvvələrin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi sahəsində ardıcıl tədbirlər görülüb. Məhz bu Ordu öz Ali Baş Komandanının qüdrətli sərkərdəliyi ilə 2020-ci il sentyabrın 27-də Ermənistanın hərbi təcavüzünə cavab olaraq başlanan qırx dörd günlük Vətən müharibəsində tarixi Zəfər qazanıldı. Qarabağ 30 illik düşmən işğalından azad edildi. Prezident, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə qazanılmış Qarabağ Zəfəri xalqımızın qəhrəmanlıq tarixinə qızıl hərflərlə yazıldı. Azərbaycan qalib ölkəyə, xalqımız qalib xalqa çevrildi. Bu gün Azərbaycan 44 günlük Vətən müharibəsindəki tarixi Qələbənin işığında öz parlaq gələcəyinə doğru inamla addımlayır.

Murad Həsənli

Xəbərin oxunma sayı : 520