|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Bakıdan çıxan eskadra, Xəzərdə döyüş, saysız-hesabsız qənimət - Ənzəli Əməliyyatı
Tarix 14.07.22, 22:18 |
|
1920-ci il mayın 18-də həyata keçirilən Ənzəli əməliyyatı tarixşünaslıqda az işıqlandırılan hadisələrdən biridir. Həmin gün Bakını az əvvəl işğal etmiş Qırmızı Ordunun Volqa-Xəzər donanması İranın Gilan vilayətində britaniyalı hərbçilərin yerləşdiyi Ənzəli limanına hücum edir. Məqsəd Rusiya İmperiyasına məxsus və vətəndaş müharibəsi sırasında bolşeviklərlə mübarizə aparan antibolşevik qüvvələrin rəhbərlərindən biri, general-leytenant Anton Denikinin nəzarətinə keçən donanmanın müsadirə olunması idi.
Lent.az Azərbaycanda baş verən hadisələrlə birbaşa bağlılığı olan Ənzəli Əməliyyatı barədə materialı təqdim edir.
Rusiya İmperiyasının süqutundan sonra onun nəhəng ərazisində davamlı və çoxsaylı müharibələr başladı.
Bütün Yer kürəsində inqilab yaymaq istəyən bolşeviklər Vətəndaş Müharibəsinin ilk başlarında imperiyanın ucqarlarını sovetləşdirməyə cəhd etdi. Amma Finlandiya və Baltikyanı ölkələrdə yerli kommunistləri hakimiyyətə gətirmək cəhdi baş tutmadı.
1919-cu il ərzində Antanta ölkələrinin milli respublikalara və “ağlar”a dəstək verməsi də bolşeviklərə hücumlar həyata keçirməyə imkan vermirdi. Bu fonda inqilabi aktivliyi Şərqə doğru yönəltmək ehtiyacı yaranmışdı.
Bununla bağlı bolşeviklərin liderlərindən biri Lev Trostki belə qeyd edirdi:
“Siyasi durum elə gətirib ki, Parisə və Londona gedən yol Əfqanıstan, Pəncab və Benqaliyadan keçir”.
1919-cu ilin ortalarında Böyük Britaniya Qafqaz və Mərkəzi Asiya regionunda mövqelərini çox möhkəmləndirir.
Bu dövrdə Xəzər dənizində bolşeviklərlə silahlı mübarizə aparan, Rusiya İmperiyasının sabiq generalı Denikinin güclü donanması mövcud idi.
Qırmızı Ordunun 1920-ci ilin birinci yarısında Şimali Qafqaza yürüşü həmin donanmanın vəziyyətini tamamilə dəyişdi. Bolşeviklər Xəzər donanmasını əllərinə keçirməyə çalışırdılar və Həştərxan, Krasnovodsk (Türkmənbaşı) və Mahaçqalanı nəzarətə almışdılar.
Əsas bazalarını itirən donanma Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin paytaxtı Bakıya, oradan isə İranın Britaniya qüvvələrinin nəzarət etdiyi Ənzəli limanına aparılması planlaşdırılırdı.
Amma britaniyalılar şərt qoyaraq Denikinin donanmasının tamamilə tərksilah olunmasını və onların tabeliyinə keçməsini bildirdilər.
“Xəzərin ağqvardiyaçı donanmadan təmizlənməsi nəyin bahasına olursa-olsun gerçəkləşməlidir”, - bunu Sovet İttifaqının Hərbi Dəniz Qüvvələrinin komandanı Aleksandr Nemits Volqa-Xəzər donanmasının komandanı Fedor Raskolnikova məktubunda yazırdı.
Məhz bu günlərdə, 1920-ci il aprelin 28-də SSRİ qüvvələri AXC-nin mövcudluğuna son qoyaraq Bakını işğal etdilər. Bolşeviklər onların Xəzər dənizindəki mövcudluqlarına təhlükə törədən həmin donanmanı ələ keçirmək üçün plan hazırlayırlar.
Bu planın hazırlanmasına Türküstan cəbhəsinin komandanı Mixail Frunze də qoşulur. O, “ağ”ların Ənzəli limanında ingilislərin himayəsi altında olan donanmasını ələ almaq üçün İrana 20-30 minlik hərbi qüvvə ilə müdaxilə etməyi təklif edir.
Neytral İrana hücumun ciddi beynəlxalq qınağa səbəb olmasından ehtiyat edən Sovet rəhbərliyi diplomatik qalmaqalı önləmək üçün əməliyyatda iştirak edəcək qüvvələrin Moskvanın qərarı olmadan addım atdığını bildirməyi planlaşdırırdı.
Mayın 17-də Volqa-Xəzər donanmasının 14 gəmidən ibarət eskadrası reyd üçün Bakıdan çıxaraq İran istiqamətinə yol alır. Gəmilərin göyərtəsində 2 minə qədər döyüşçü var idi. Onların sayəsində Ənzəli sahillərinə desant çıxarılması və qısa müddətə limanın mühasirəyə alınması planlaşdırılırdı.
Mayın 18-i səhər sovet donanması Ənzəliyə yaxınlaşaraq ingilislərdən kapitulyasiya etməyi və “ağ”lardan qalan bütün donanmanı onlara verməyi tələb etdilər.
Cavab verilmədiyi üçün tezliklə gəmilərdən ingilislərin Ənzəlidəki sahil batareyaları atəşə tutulmağa başlandı.
Artilleriya atışlarından biri şəhərdə ingilis qüvvələrinin qərargahına düşdüyü üçün döyüşlərin idarə edilməsi ilə bağlı böhran və qarışıqlıq yaşandı. Britaniya hərbçiləri Ənzəlidən geri çəkilmək əmri aldı və gəmilərin az bir hissəsini də götürərək daha təhlükəsiz olan Rəşt şəhərinə geri çəkildilər.
Plana uyğun həyata keçirilən əməliyyat zamanı bolşeviklərin 1 döyüşçüsü ölür, 10 nəfər isə yaralanır. Minimal itkilər və ələ keçirilən zəngin qənimət Moskvada böyük sevinclə qarşılansa da, onlar neytral ölkə statusuna malik İranın limanına edilən hücumu kənar qüvvələrin etdiyini deyərək məsuliyyətdən yayınır.
1920-c il mayın 23-də SSRİ-nin xarici işlər üzrə xalq komissarı Georgi Çiçerin İrana müraciət edərək Ənzəlidəki əməliyyatın SSRİ rəhbərliyinin icazəsi olmadan keçirildiyini açıqlayır.
Britaniyanın “Times” qəzeti 28 may tarixli buraxılışında bu münasibətlə yazırdı:
“İranın Ənəzli limanının ələ keçirilməsi Yaxın və Orta Şərq boyu yayılmış və tezalışan materialın yanğına çevrilməsi üçün kiçik qığılcım ola bilər”.
1920-ci ilin iyununda Ənzəlidə qənimət kimi ələ keçirilən müxtəlif ölçülü 20 gəmi, 50 top, onlar üçün 50 min mərmi, həmçinin, radiostansiya, azuqə ehtiyatları və s. Bakıya daşınır.
Ənzəli əməliyyatı bolşeviklərin vətəndaş müharibəsi sırasında həyata keçirdiyi ən uğurlu dəniz əməliyyatı kimi tarixə düşüb.
Xəbərin oxunma sayı : 763
Maraqlı
Xəbərlər
-
Sosial sahəyə ayrılan vəsait artırılacaq? - AÇIQLAMA
-
“Həbsdə olmağımın səbəbini bilirəm” - Bəkir Orucovun məhkəməsi
-
Azərbaycanda 3 aya 51 milyon 36 min manatlıq narkotik ələ keçirib - HESABAT
-
NATO qoşunları Rusiya sərhədlərinə yaxınlaşır - Şoyqu
-
“COP29 bizə imkan verəcək ki, Qlobal Cənub ölkələri ilə təmasları gücləndirək” - İlham Əliyev
-
Polisin “saxla“ əmrinə tabe olmadı, hadisə yerindən qaçdı - VİDEO
-
Hansı ölkə uşaq böyütmək üçün daha əlverişlidir? – Azərbaycan son onluqdadır
-
Bakıda özəl klinikada əməliyyat olunan yeniyetmə öldü - Araşdırma aparılır
-
“Neft-qaz sahəsində uzun illər xüsusilə də Avropa bazarlarına nəql ediləcək resurslarımız var” - Prezident
-
Əhalinin nəzərinə! Tibbi arayışlarla bağlı yenilik, mayın 1-dən...
-
Bakıda 21 yaşlı model faciəli şəkildə öldü - FOTO
-
“COP29-a ev sahibliyi edəcək ölkə kimi Azərbaycan fəal hazırlıq prosesindədir” - İlham Əliyev
-
Ağdamdakı Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi bağlandı - FOTO/VİDEO
-
Baydenin siyasətinə etiraz etdi – İstefa verdi
-
Tikilməkdə olan Laçın aeroportundan son görüntülər - VİDEO
-
NİİM əhaliyə müraciət etdi - VİDEO
-
“Fikirləşdim ki, ata-bala ikimizi də öldürəcək“ - “Cümü“yə 18 il həbs verildi
-
Hərbi gəmilər, kater və vertolyotlar Xəzərdə hərəkətə gətirildi: Möhtəşəm təlimlərdən FOTO/VİDEO
-
Xocavənddə partlayıcı vasitələr aşkar edilib: Saxlanılan var - FOTO
-
Qubada illərdir hökm sürən kanalizasiya problemi nə zaman həllini tapacaq? - VİDEO
-
Amerikalılar kütləvi şəkildə “iPhone” almaqdan imtina edirlər - SƏBƏB
-
Şəxs hansı halda orqanını başqasına verə bilər? - ARAŞDIRMA
-
Binəqədinin keçilməz yolları - VİDEO
-
Könül Kərimova estetik əməliyyat etdirib - FOTO
-
Xavi qərarını niyə dəyişdiyinin səbəbini dedi: “Üç dəqiqə söhbətləşdik və...“
-
Çörək və un məmulatlarına tələbatın azalması qiymətlərə təsir edəcək? - VİDEO
-
Azərbaycanda uşaqlar arasında yeni virus YAYILDI
-
Şadlıq saraylarında hansı menyular daha çox bahalaşıb? - QİYMƏTLƏR
-
Anar Ələkbərov o videonu Prezidentlərə göstərdi - VİDEO
-
Prezident İlham Əliyev Almaniyada işgüzar səfərdədir - FOTO/VİDEO
-
NATO baş katibi qırıcı təyyarədə ikinci pilot oldu - FOTO
-
Avtobuslarda gigiyenik qaydalara əməl olunmur - VİDEO
-
Lukaşenko nüvə başlığını qucaqladığını bildirib - VİDEO
-
Milli Məclisdən Avropa Parlamentinin qətnaməsinə ETİRAZ
-
Türkiyədə İŞİD-ə qarşı əməliyyat - 23 bəfər saxlanıldı
-
İlham Əliyev Füzulidən Berlinə getdi - Tarixi uçuş
-
Hansı rayonda nə qədər özəl uşaq bağçası var? – Tam siyahı
-
Azərbaycan-Qazaxıstan hərbi əməkdaşlığı müzakirə edilib - VİDEO
-
Keçmiş nazir müvininə 7 il iş kəsildi - 125 milyon mənimsəyib
-
Vətəndaş Qəbulu Mərkəzində may ayında qəbul cədvəli açıqlanıb - SİYAHI
-
Ətin qiyməti 25 manat olacaq? - AÇIQLAMA
-
Prezidentlər Ağdamda orta məktəbin təməlqoyma mərasimində - FOTOLAR
-
Yusif Mustafayev borc verdiyi 100 mindən çox pulunu geri ala bilmir - VİDEO
-
Tayvandan Azərbaycana gətirilən meyvə suyu yararsız çıxıb - FOTO
-
İlham Əliyev Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO
-
Mənimsəmədə təqsirləndirilən vəkilin cinayət işinin bəzi detalları məlum olub - İTTİHAM AKTI
-
COP29 Azərbaycanın malik olduğu imkanlarıntəqdimatı olacaq
-
Xaricdən gətirilən kartof ölkə daxilində 2 dəfə baha satılır – Rəqəmlər
-
Prezidentlərin Ağdama səfərindən - Maraqlı fotolar
-
İki naziri yola salan Heydər Yaqubov... – Direktor öz gücünü kimdən alır?
-
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır - Zaxarova
-
“TikTok“la bağlı sorğu keçirilib - 74,9% məhdudiyyət tətbiqini istəyib
-
Binə qəsəbəsində qanunsuz elektrik xətləri çəkilir? - VİDEO
-
Xocalıda insan qalıqları aşkar edildi - FOTO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Ağdam Konfrans Mərkəzi ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
HƏMAS silahı yerə qoyacağına söz verdi: Amma bir şərtlə
-
“Füzuli tam şəkildə yenidən qurulur” - Hikmət Hacıyev
-
Ağdam Cümə məscidinin bərpadan sonra açılışı olub - FOTOLAR
-
Naxçıvanın yeni baş naziri kimdir? - DOSYE
-
Bakıda kişi qardaşını qətlə yetirib: “Hamımızın başına oyun açırdı”
-
Prezidentlər Pənahəli xanın sarayı və İmarət kompleksində görülən işlərlə tanış olublar - FOTO
-
Deputatdan parlament seçkilərinin vaxtı ilə bağlı iddia
-
Bakının məşhur məktəbi təmirə bağlanır: Şagirdlər digər təhsil ocağına köçürülürlər
-
Avtomobili yay rejiminə necə keçirək? - AÇIQLAMA + VİDEO
-
Naxçıvanın yeni baş naziri vəzifəsindən azad olundu - Yerinə Cəlilov təyin edildi
-
“Zəngəzur dəhlizinin adını eşitdikcə sanki ağıllarını itirirlər...“ - “Bu, çox qəribədir“
-
Azərbaycandan dünyaya Yaşıl Baxış
-
Bakıda 6 istiqamət üzrə istirahət zonaları yaradılacaq - TƏFƏRRÜAT + VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Füzulinin Baş planı ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
Nəsib Quliyev qadına görə intihar edib - SENSASİYALI İDDİA
-
“Dövlət sərhədimizin 12 kilometri artıq delimitasiya olunmuş hesab edilir” - Prezident İlham Əliyev
-
Bölmələrimiz həyəcan siqnalı ilə ayağa qaldırıldı - Zakir Həsənov prosesi izlədi
-
Taliban İŞİD-ə qarşı mübarizə üçün xüsusi bölmə yaradır: İşsizlərin siyahısı hazırlanır
-
Azərbaycanda balıq ovu qadağan edilir - Bu tarixdə
-
“NATO Polşada nüvə obyektləri yerləşdirərsə, hədəfimiz olacaq“ - Rusiya XİN
-
Cəfər Cabbarlı haqqında məxfi həqiqətlər - ARAŞDIRMA + VİDEO
-
Azərbaycanda niyə qeysəriyyə əməliyyatlarına üstünlük verilir? - ARAŞDIRMA
-
Bayden qanun imzaladı - Üç ölkəyə hərbi yardım haqqında
-
ADA Universitetində keçirilən forumdan mühüm məqamlar
-
İqlim dəyişmələrinin fəsadlarına qarşı mübarizəyə böyük töhfə
-
Tünzalə Ağayevanın yeni görünüşü - VİDEO
-
“Qarabağ“ - “Neftçi“ oyunundakı 5 qol - VİDEO
-
Sakinlər deputatlara ən çox nədən şikayətlənirlər? - VİDEO
-
Keçmiş başçının hospitalından şikayət - Pasientlə “Rela Hospital“ arasında nə baş verib?
-
Bayden qanunu imzaladı - “TikTok” ABŞ-da qadağan ediləcək
-
Şuşada inşa olunan yeni yaşayış kompleksinin görüntüləri - VİDEO
-
Maşın bazarında durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Büdcəyə yenidən baxılacaq? - FOTO
-
Rəisin evindən oğurluq etdi, araq alıb içdi - Kameraya salam da verdi
-
İkinci əl məhsulun oğurluq olmadığını necə bilmək olar? - VİDEO
-
Çinə səfər edən Antoni Blinken üçün qırmız xalı sərilmədi - VİDEO
-
Bakıda nöqsanlar aşkarlanan restoranın fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - FOTO
-
Alimpaşa Məmmədov vurduğu ziyandan 185 min manat ödəyib
-
“İstəyirəm həyat yoldaşım mənə qulaq asanda utanmasın” - Aysun İsmayılova
-
Sabah Rəfahda hərbi əməliyyat başlaya bilər - İsrail nəşrindən şok iddia
-
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
-
Sabah Binəqədidə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Zəngilan, Cəbrayıl və Qubadlı sakinlərinə şad xəbər - VİDEO
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib - Müraciətlərin sayı 300-ü keçib
-
Xankəndidə tələ partlayıcı qurğular aşkarlanıb - VİDEO
-
Bakıda restoran sahibləri cəzalandırıldılar - RƏSMİ
-
Naxçıvanda 10 aydan çoxdur ki, maaş ala bilməyən işçilər etiraz etdilər - VİDEO
-
30-a yaxın israilli general HƏMAS-ın girovluğundadır – KİV
-
Şuşaya köç başlayır - Tarix açıqlandı
-
Moskvada sərgidə qənimət götürülmüş NATO tankı nümayiş etdiriləcək - VİDEO
-
Üç ayda 170 avtomobil yanıb: FHN əsas səbəbləri açıqladı
-
Bakı Sağlamlıq Mərkəzində maşınqayırma texnikumunu bitirən şəxs anju edir? - İDDİA/VİDEO
-
“Azərbaycan parlaq gələcəyini inamla qurur“ - Sadıq Japarov
-
Bakıda dələduz şəbəkə peyda olub – Mənzilləri, obyektləri kirayələyib...
-
100 milyon da son hədd deyil - İlham Əliyev
-
ABŞ-nin Rusiyadakı səfirliyi zəhərlənmədən ehtiyat edir - SƏBƏB
-
“Ermənistan özü işğalı sonlandırmağa qərar verdi“ - Elçin Əmirbəyov
-
Respubilkanın sabiq baş pediatırı intihar edib - Prokurorluqdan açıqlama
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Tanınmış iş adamı deputat olacaq? - İDDİA
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - VİDEO
-
Roza Zərgərli pedaqoji fəaliyyətə başlayıb - VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - FOTOLAR
-
Benzinlə qadını yandıran şəxs vəzifəli şəxsin oğludur - Yeni faktlar
-
Prezidentdən Allahverən İsmayılovla bağlı – Sərəncam
TOP 10
ARXİV