![]() |
|














Dünya ölkələri sürətlə silahlanır - Təhlil
Tarix 29.04.23, 18:49 |
|

Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutunun hesabatına əsasən, dünyada hərbi xərclər 2022-ci ildə 3,7 faiz artaraq 2,24 trilyon dollara çatıb. Ekspertlər bu artımın qlobal nizamı ciddi təhdid etdiyi qənaətindədir.
AzFakt.com xəbər verir ki, “Kaspi” qəzeti mövzu ilə bağlı məqalə dərc edib.
Ukrayna müharibəsindən sonra bütün dövlətlər hərbi xərclərini artırmaq yolunu tutublar. 2023-cü il üçün NATO ölkələrinin hamısında hərbi xərclər ÜDM-nin 2 faizindən çox olacaq.
Beləliklə, bəşəriyyət mürəkkəb bir mərhələdədir və təəssüflər olsun ki, dünyada hərbi risklər və təhlükələr azalmır. Əksinə, yeni müharibələr təhlükəsi güclənir. Tayvanı silahlandıranlar onu Çinlə müharibəyə təhrik edir, Kosovoda növbəti gərginlik yaratmağa çalışırlar. Götürək elə Ermənistanı - 44 günlük müharibədə biabırçı məğlubiyyətdən dərs çıxarmayan İrəvan hərbi büdcəsini 40 faizə qədər artıraraq 1,3 milyard dollara çatdırıb. Bu da ÜDM-nin 5 faizi deməkdir.
Ukrayna dünyanın üçüncü silah idxalçısıdır
Hər il dünyada hərbi xərclərlə bağlı hesabat hazırlayan Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutunun (SIPRI) hesabatına əsasən, dünyada hərbi xərclər 2022-ci ildə 3,7 faiz artaraq 2,24 trilyon dollara çatıb. Ötən il Ukrayna dünyanın üçüncü ən böyük (Qətər və Hindistandan sonra) silah idxalçısına çevrilib. Son beş ildə qlobal silah idxalının 2 faizi Ukraynanın payına düşüb. Silaha ən çox pul xərcləyən ölkələr ABŞ, Çin və Rusiyadır. Ukraynadakı vəziyyət və Şərqi Asiyadakı gərginlik 2022-ci ilə kimi səkkizinci il ardıcıl olaraq davam edən artımın əsas hərəkətverici qüvvəsidir. Avropada hərbi xərclərin artımı 13 faiz təşkil edib.
SIPRI-nin Hərbi Xərclər və Silah İstehsalı Proqramının baş tədqiqatçısı Dieqo Lopes Silva hesab edir ki, Ukrayna müharibəsi Mərkəzi və Qərbi Avropada hərbi xərclərə dair qərarlara dərhal təsir edib. Bura bir neçə hökumətin xərcləri artırmaq üçün çoxillik planları daxildir. Birləşmiş Ştatlar silah ixracında lider olaraq qalır, beşillik dönəmdə payı 33 faizdən 40 faizə yüksəlib.
Mərkəzi və Qərbi Avropada hərbi xərclər pik həddə
Hesabat müəllifləri qeyd ediblər ki, Mərkəzi və Qərbi Avropada hərbi xərclər yenidən “soyuq müharibə” illəri səviyyəsinə qayıdıb. Mərkəzi Avropada keçən il silah xərcləri 345 milyard dollar təşkil edib və real ifadədə ilk dəfə olaraq 1989-cu ildəki rəqəmi üstələyib, 2013-cü illə müqayisədə 30 faiz yüksək olub. Hərbi xərclərdə ən kəskin artım Finlandiya, Litva, İsveç və Polşada qeydə alınıb. ABŞ-ın hərbi xərcləri 2022-ci ildə 877 milyard dollar təşkil edib ki, bu da qlobal həcmin 39 faizinə bərabərdir və reytinqdə ikinci yeri tutan Çinin hərbi xərclərinin həcmindən üç dəfə çoxdur. Hesabat müəllifləri qeyd ediblər ki, 1981-ci ildən bəri ən yüksək həddə çatan inflyasiya yaşanmasaydı, ABŞ-da hərbi xərclər daha da böyük olardı. 2022-ci ildə ABŞ-ın Ukraynaya hərbi yardımı 19,9 milyard dollar təşkil edib. Bu, “soyuq müharibə” bitdikdən sonra bir alıcıya ayrılan ən böyük məbləğ olsa da, ABŞ-ın ümumi hərbi xərclərinin yalnız 2,3 faizini təşkil edir. Ötən il ABŞ hərbi əməliyyatlar və dəstək üçün 295 milyard dollar, silah alışı, tədqiqat və inkişaf üçün 264 milyard dollar və şəxsi heyət üçün 167 milyard dollar xərcləyib.
Türkiyəyə gəldikdə, qardaş ölkənin 2022-ci ildə hərbi xərcləri üçüncü il dalbadal azalaraq 10,6 milyard dollara düşüb. Keçən il Türkiyənin hərbi xərcləri 2021-ci illə müqayisədə 26 faiz azalıb. Qardaş ölkə əvəzində daxili istehsala üstünlük verməyə başlayıb. Türkiyə hazırda ordusunun əsas tankı olan “Altay” üçün öz mühərriklərini yaratmaq üzərində işləyir. Bundan başqa, ölkə TF-X qırıcılarının hazırlanması üzrə layihəyə başlayıb.
Pisləşən təhlükəsizlik mühitinə cavab
"Son illər qlobal hərbi xərclərdə davamlı artım dünyamızın getdikcə daha təhlükəli hal almasının əlamətidir”, – SIPRI-nin Hərbi Xərclər və Silah İstehsalı Proqramının aparıcı tədqiqatçısı Nan Tian deyib. “Ölkələr pisləşən təhlükəsizlik mühitinə cavab olaraq hərbi güclərini artırırlar, yaxın gələcəkdə yaxşılaşma gözləmirlər”, – deyə o bildirib.
Rusiyaya baha başa gələn müharibə
Rusiyada hərbi xərclər 2022-ci ildə 9,2 faiz artaraq təxminən 86,4 milyard dollar təşkil edib ki, bu da ÜDM-nin 4,1 faizinə bərabərdir. Bir il əvvəl bu rəqəm ÜDM-nin 3,7 faizi idi. Hesabatın müəllifləri Rusiya üzrə 2022-ci il üçün məlumatların yüksək dərəcədə qeyri-dəqiq olduğunu güman edirlər. 2022-ci ildə Ukraynanın hərbi xərcləri 44 milyard dollara çatıb ki, bu da bir il ərzində 640 faiz artım deməkdir. Nəticədə, müharibənin Ukrayna iqtisadiyyatına vurduğu zərər nəzərə alınmaqla, büdcəyə düşən hərbi yük 2021-ci ildəki 3,2-dən 2022-ci ildə 34 faizə yüksəlib. 2022-ci ildə NATO-ya üzv ölkələrin ümumi xərcləri 1,232 trilyon dollar təşkil edib ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 0,9 faiz çoxdur. SIPRI-nin Hərbi Xərclər və Silah İstehsalı Proqramının direktoru Dr Lucie Beraud-Sudreau hesab edir ki, Rusiyanın büdcə planları ilə 2022-ci ildəki faktiki hərbi xərcləri arasındakı fərq onu göstərir ki, Ukraynanın işğalı Rusiyaya gözlənildiyindən baha başa gəlib. Son beşillikdə Rusiyanın qlobal silah ixracında payı azalıb. Qərbin Moskvaya sanksiyaları, eləcə də Ukraynada davam edən müharibə səbəbindən Kremlin özünün silah ehtiyacının artması xaricə satışı məhdudlaşdırıb.
Fransa sürətlə silahlananlar arasındadır
Əsas silah ixracatçısı Fransanın da bazardakı payı 7.1 faizdən 11 faizə yüksəlib. Rusiyanın silah ixracı azaldıqca Fransa bazarda daha böyük paya sahiblənir. Bunu, məsələn, Hindistanda görürük. Son beş ildə əvvəlki dönəmlə müqayisədə ABŞ-nin silah ixracı 14 faiz çoxaldığı halda, Rusiyanınkı 31 faiz azalıb, Fransadan ixrac isə 44 faiz artıb. Fransa əsasən Asiya, Okeaniya, Yaxın Şərq ölkələrinə silah göndərir. Hindistan son beş ildə Fransanın silahlarının 30 faizini əldə edib.
Xəbərin oxunma sayı : 949
Analiz
Xəbərlər
-
Polis Maştağada xüsusi əməliyyat keçirib - VİDEO
-
Xocalı kərpic zavodunun açılışı oldu - FOTOLAR
-
Azərbaycanlı müəllim Mədinədə öldü - Bəqi qəbiristanlığında dəfn edildi
-
“FS Club Badam”da kisəçi işləyən şəxs müştərinin başına oyun açdı - ŞOK TƏFƏRRÜAT
-
Prezident Xocalıda bu ailənin qonağı oldu - FOTOLAR
-
Bakının bu ərazisi plana düşdü: Söküntü işlərinə başlanılır
-
Fərhad Əhmədovdan gəmisinin həbsdən azad olunması üçün 6 milyon dollar rüşvət istənilib - MƏHKƏMƏ
-
Ağdamda tarixi məscidin binasının bərpadan sonra açılışı oldu - Fotolar
-
Bakı aeroportunda əməliyyat: brilyant qaşlar aşkar edildi
-
Futbol qaydalarında inqilab: Penalti və VAR dəyişir
-
Ağdam şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbin binasının açılışı olub - Fotolar
-
Bakıda 39, rayonlarda 41 dərəcə isti olacaq - Sabahın havası
-
Naxçıvan “respublika“ statusunda qalmalıdırmı? - Zahid Orucdan maraqlı mesajlar
-
Prezident Ağdamda açılışda iştirak etdi - FOTOLAR
-
İtkin şəhidimiz Xaçmaz rayonunda dəfn olundu - Fotolar
-
Qərb payızda ölkədə sabitliyi pozmağa cəhd göstərəcək - Gürcüstan parlamentinin sədri
-
Vəhdət Partiyası toplantı keçirdi:Sədr tapşırıqlar verdi
-
“İlin ilk yarısında cinayətlərin sayı əhəmiyyətli dərəcədə azalıb” - Hərbi prkuror
-
Sakinlər qəzalı vəziyyətə düşmüş evlərin yarısının sökülməməsindən narazıdırlar - VİDEO
-
Rusiyanın növbəti gecə hücumları – Ukrayna isə Moskvanı hədəfə alıb
-
50 minə qəbir yeri satan şöbə müdiri həbs edilibmiş - Hökm oxundu
-
Bakıda dayanacağın işığı kəsilib, sərnişinlər çətinlik çəkirlər - VİDEO
-
Ələsgər Məmmədlinin səhhəti pisləşib - Tanınmış şəxslər Prezident İlham Əliyevə müraciət edib
-
Güzəştli şərtlərlə Qarabağda da ev almaq mümkün olacaq - VİDEO
-
Piylənmə ilə bağlı xərçəng ölümləri kəskin artıb - ARAŞDIRMA
-
Sənədsiz evlərlə bağlı dəyişiklik - VİDEO
-
Bu, Rusiya üçün son müddətdir – Ağ Ev
-
Neftimizi hansı ölkələrə və neçəyə satmışıq? - Tam siyahı
-
Yeni binalarda kombi olmayacaq? - Açıqlama
-
Əliyevlə Berdiməhəmmədov Şuşada nahar ediblər - FOTOLAR
-
“Suriyanın bölünməsinə icazə verməyəcəyik“ - Ərdoğan
-
Paytaxtın bu rayonlarında qaz olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
“Mandarin” bağçasında uşaq yıxılıb xəsarət aldı - Niyə nəzarət olunmur?
-
“Aİ öz maliyyə yardımı ilə Ermənistanı asılı vəziyyətə salmağa çalışır“ - Zaxarova
-
“Çinə vizasız rejim tələbə axınını artıracaq“ - Ekspert Aisa Aslanova
-
İsmayıllı rayonunda örüş sahəsində hotel tikilir - Sakinləri narazılıq edirlər
-
“Trampla dronlarla bağlı meqasövdələşməni nəzərdən keçiririk“ - Zelenski
-
Batma təhlükəsi ilə üzləşənlər belə xilas edildi - VİDEO
-
II və III qrup üzrə qəbul imtahanının nəticəsi açıqladı:kimlərin nəticəsi ləğv edilib?
-
Son 10 ildə azərbaycanlılar Türkiyədən 11 mindən çox mənzil alıblar - Statistika
-
“Atlant”ın sahibinin adı keçən cinayət işi: 90 min manatlıq mülki iddia qaldırıldı
-
İranda tragikomik olay - Pezeşkianın korteji yolda qaldı
-
Dilqəm Məhərrəmov lisenziyası olmadığı halda Aysunu necə əməliyyat edib? - VİDEO
-
EXPARGO-nun gətirdiyi uşaq qidası zay çıxıb - Şikayət
-
“İsrailin Suriya hücumlarını qətiyyətlə qınayırıq, dəstək verməyə hazırıq” - Türkiyə MN
-
Əliyev və Berdiməhəmmədov Mehmandarovların malikanə kompleksində - FOTOLAR
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Bakıda bu ilin altı ayı üzrə 7 min 549 cinayət qeydə alınıb - Baş Prokurorluq
-
ABŞ İrandakı nüvə obyektlərindən cəmi birini sıradan çıxara bilib - Kəşfiyyat məlumatı yayıldı
-
Prezident “Dostluq” adlı atı Berdiməhəmmədova hədiyyə etdi - Fotolar
-
İsrail Dəməşqdə Baş Qərargaha dron zərbəsi endirdi - Şiddətli döyüşlərdə yüzlərlə insan ölüb
-
“Dəyənəklə, yumruq və təpiklə döyürdülər” - Əsirlikdə olan şəxs
-
Prezident Berdiməhəmmədovla Yuxarı Gövhər Ağa məscidini ziyarət edib - Fotolar
-
Tramp 150-dən çox ölkəyə məktub göndərməyə hazırlaşır - Yeni tarifərlə bağlı...
-
Mbappe ilə bağlı araşdırmalar aparılır - Polisə rüşvət verib?
-
Naxçıvanda 41 dərəcə isti qeydə alınıb - Faktiki hava
-
İlham Əliyev və Berdiməhəmmədov Şuşada olublar - Fotolar
-
Bakı və Abşeronda ucuz evi haradan almaq olar? - VİDEO
-
Daşaltı kəndinin fonunda - FOTOLAR
-
Sabah 41 dərəcə isti olacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Aİ Rusiyaya qarşı 18-ci sanksiyalar paketini təsdiqləyə bilmir - Səbəb aşıqlandı
-
Dağıdılmış yerlərə baxdılar... - FOTOLAR
-
Laçında meşə yanğınına görə 3 nəfər məsuliyyətə cəlb olunub - BİRGƏ MƏLUMAT
-
Berdiməhəmmədov Füzuliyə getdi, Prezident qarşıladı - Fotolar
-
“Suriya döyüşməyə hazırdır” - Əhməd Əl Şaraa
-
Müğənniliyə başlayan dırnaq ustasının qazancı mübahisə yaratdı - efirdə dava düşdü
-
Rusiyada döyüşlərə məcburi cəlb edilən azərbaycanlılar nə etməlidirlər? - VİDEO
-
“Evlərimizdə çatlar əmələ gəlib“ - MTK binanın qarşısında qaraj tikir?
-
Min bir dərdin dərmanı - Gündə 1 stəkan için
-
Suriyadakı toqquşmalarda 356 nəfər ölüb - Nə baş verir?
-
Kəngərliyə növbəti köç karvanı yola salındı - FOTOLAR
-
Zelenski Ukraynanın yeni hökumətinin namizədlərini açıqlayıb - SİYAHI
-
Bakı-Sumqayıt yolundakı piyada keçidi bərbad vəziyyətdədir - VİDEO
-
“Həyatımın bir dövrünü bağladım” - İradə İbrahimova
-
PSJ finalda kabusuna dönən futbolçuya elçi düşdü - Razılaşsa, tarixə düşəcək
-
Vaşinqton İsrail və Suriya arasında gərginliyin yaxın saatlarda azalacağını gözləyir - Marko Rubio
-
Azərbaycanda mənzillər nə qədər bahalaşıb? - Qiymətlər açıqandı
-
Klinika direktoru arvadını buna görə güllələyib - Təfərrüat
-
Salyanda əqli qüsurlu qıza qarşı seksual zorakılıq edilib - Dəhşətli cinayətin təfərrüatı
-
Miqrantlar Rusiyaya daxil olarkən məcburi peyvənd oluna bilər - SƏBƏB
-
Azərbaycanda güclü zəlzələlər olacaq? - VİDEO
-
Nərimanov rayonunda aparılan tikintidə təhlükəsizlik qaydaları pozulur - VİDEO
-
ABŞ İsrailin Suriyaya endirdiyi zərbələrdən narahatdır - Rubio
-
Bakıda görünməmiş dələduzluq: Tanışının telefonu oğurladı, anasına yazdı...
-
İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov “Sea Breeze”də olublar - FOTOLAR
-
“Tramp başa düşür ki, Putin ona yalan danışır” - Zelenski
-
Gül kollarının alınması məxfi məlumatdır? - Şabranda müəmmalı tender
-
Dini Komitə 800 min manata portal açır - “Amin“
-
İsrail ordusu Dəməşqə yeni zərbə endirdi - Ölənlər var + Video
-
Beyləqanda “Qərbi Azərbaycan İrsi” kitabının təqdimat mərasimi - Fotolar
-
Adəm Məmmədov həbsdə qaldı - “Zon”a köçürüləcək
-
“Ermənistanda ikinci dövlət olmayacaq“ - Paşinyan
-
“Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” qanuna edilb - Fərman
-
“UNEC”in Sevda adlı müəllimi “Porshe”sindən düşərək vətəndaşı hədələdi - VİDEO
-
Marqarin idxalı kəskin artıb - Marketlərdə 2,6 dəfə baha satılır
-
Bakıda qadın güllələndi - Klinika direktoru olan həyat yoldaşı saxlanıldı
-
Prezident İlham Əliyev bəzi qanunlara dəyişikliyi təsdiqləyib - Detallar
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Bu prospektdə yol hərəkətinin təşkili dəyişdi - Fotolar
-
Leyla Əliyeva Atabayeva ilə bir arada - FOTOLAR
-
Prezident ipoteka krediti ilə bağlı fərman imzaladı - Qayda dəyişdi
-
Beyləqanda qadın qətlə yetirilib - 23 yaşlı oğlan saxlanılıb
-
Sumqayıtda 67 kq narkotik dövriyyədən çıxarılıb - İki nəfər saxlanılıb
-
Mərkəzi Klinikanın həkimi əməliyyat etdiyi xəstəni qəbul etmədi - Kişi 8 gün sonra öldü
-
“Ermənistanın KTMT-dən çıxma ehtimalı daha yüksəkdir“ - Paşinyan
-
“270 nəfərlik müəssisədə 700 nəfər məhbus var” - Qadın kalonundan şikayət
-
Zelenski Trampdan narazıdır - “Bayden dövründə yardım daha güclü idi”
-
Rəsmi sənəddə qeyri-rəsmi ünvan: “Elmar marketin yaxınlığı...”
-
Magistraturaya qəbul imtahanında dəyişiklik gözlənilir - DİM rəsmisi
-
Şəmkir rayonunda maye qazdoldurma məntəqəsinin istismarı dayandırıldı - VİDEO
-
General vəzifədən azad edilib? - DSX xəbəri təkzib elədi
-
7 ildir ev alıblar, amma çıxarış yoxdur - VİDEO
-
“Az-Lead” şirkətin 1,7 milyon borcu var - “İndart Holding” də borclanıb
-
Sosial şəbəkələrdə dərman tövsiyə edənləri bu cəza gözləyir - VİDEO
-
Ünvanlı yardım alanların sayında 20 minlik artım - İqtisadçı əsas səbəbi açıqladı
-
Türkiyədə meşə yanğınları şiddətlənib - Çanaqqala və Tekirdağda kəndlər təxliyə edildi
-
Bu il ali məktəblərə qəbul planı 90 faizdən artıq dolacaq - DİM sədri
-
İlham Əliyevin Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşü oldu - FOTO
-
“Melissa park” tikinti şirkəti ilə sakinlər arasında münaqişə yaşanır - Kim haqlıdır?
-
Naxçıvanda sahibkarların bank hesabları kəskin azaldı - Talıbovdan sonrakı bir ayda nə baş verib?
TOP 10
ARXİV