![]() |
|














Uyğurların taleyi puldan üstün – “The Hill”
Tarix 06.02.23, 12:26 |
|

ABŞ-ın “The Hill” qəzetində “Bir də heç vaxt” andı Çindəki uyğurlara da aid olmalıdır” başlıqlı məqalə dərc edilib. Məqalənin müəllifi Amerikada yaşayan uyğur əsilli iş adamı və hüquq müdafiəçisi Qüzzət Altaydır.
Qüzzət Altay proqram təminatı ilə məşğul olan “Cydeo” şirkətinin qurucusu və baş direktorudur, bir ara Amerika Uyğur Assosiasiyasına rəhbərlik edib.
Məqaləsində Qüzzət Altay Çində uyğurların kompakt yaşadığı, rəsmən Sincan Uyğur Muxtar Rayonu, bəzən qısaca olaraq Sincan adlandırılan bölgəni tarixi adına uyğun – Şərqi Türküstan kimi verir. Çünki “Sincan” əslində uyğurları hər an aşağılamağa çalışan, bölgəyə ad qondaranda da bu fürsəti fövtə verməyən Çin şovinistlərinin seçdiyi bir addır.
Novator.az Qüzzət Altayın “Bir də heç vaxt” andı Çindəki uyğurlara da aid olmalıdır” məqaləsini ingiliscədən çevirərək oxucuların diqqətinə çatdırır.
“Bir də heç vaxt” – İkinci Dünya müharibəsindən və Holokost faciəsindən sonra dünya qətiyyətlə bu mövqeyə gəldiyini bəyan etdi. Qərara alındı ki, bir də heç vaxt bütöv bir qrupun kökünün kəsilməsi cəhdinə laqeyd qalınmasın, tiranların, başkəsənlərin özlərini cəzasızlıqda duyub soyqırımı törətməklə məşğul olmasına imkan verilməsin. Ancaq bu gün dünya Şərqi Türküstan uyğurlarına münasibətdə bu cür davranmır. Dünya “Bir də heç vaxt” qərarına sadiqdirsə, onda uyğur xalqına qarşı törədilənlərə göz yummalı deyil.
Cəzasını almış soyqırımı
İkinci Dünya müharibəsindən sonra, 1948-ci ildə BMT Soyqırımı Cinayətinin Qarşısının Alınması və Cəzalandırılması Konvensiyasını qəbul edib. Məqsəd nasistlərin yəhudilərə qarşı törətdiyi vəhşiliklərin gələcəkdə hər hansı qrupa qarşı törədilməsinə imkan verməmək, belə cinayətlərə birdəfəlik son qoymaq olub.
Konvensiya soyqırımı cinayətinin qarşısını almaq və cəza tədbirləri həyata keçirmək öhdəliyini müəyyənləşdirib. Sənədə görə, soyqırımı hər hansı milli, etnik, irqi və ya dini qrupun qismən və ya bütövlükdə məhv edilməsi məqsədilə törədilən aşağıdakı hərəkətlərdən biridir:
a) bu cür qrup üzvlərinin öldürülməsi;
b) bu cür qrup üzvlərinə ağır bədən xəsarətlərinin və yaxud onların əqli qabiliyyətinə ciddi zərər yetirilməsi;
c) qəsdən hər hansı bir qrupun tam və ya qismən fiziki məhvini nəzərdə tutan həyat şəraiti yaradılması;
d) bu cür qrup daxilində doğumun qarşısını almağa yönəlmiş tədbirlərin həyata keçirilməsi;
e) bir insan qrupuna mənsub olan uşaqların zorla başqa qrupa verilməsi.
Çin Kommunist Partiyasının uyğur xalqı ilə davranışında bu hərəkətlərin hər birinə rast gəlmək mümkündür. Minlərlə uyğur öldürülub; milyonlarla insan konsentrasiya düşərgələrinə salınıb; uyğurların kökünü kəsmək üçün qadınlar zorla uşaq dünyaya gətirmə qabiliyyətindən məhrum olunur, hamilə olanlar isə zorla abort edilir; Çin Kommunist Partiyası kefi istədiyi kimi təqib etdiyi, həbsə atdığı uyğurların yaşına da baxmır, böyük-kiçik arasında fərq qoymur.
Mən uyğur xalqının nümayəndəsiyəm. Uyğurların çoxu Çin Kommunist Partiyasının təhlükə saydığı və Şərqi Türküstanda yoxa çıxarmağa çalışdığı islam dininə etiqad edir.
Xoşbəxtlikdən mən 2008-ci ildə ABŞ-a mühacirət edə bilmişəm. Ailəmin bir çox üzvünün isə bu baxımdan bəxti gətirməyib.
Çin Kommunist Partiyası Şərqi Türküstanda total polis rejimi qurub. Mənim ailə üzvlərim, dost-tanışlarım daim müşahidə altındadır. Onların hər hərəkəti izlənir. Bir yerə gedəndə mütləq qeydiyyata düşməli, QR-kod sistemindən keçməlidirlər ki, “böyük kommunist qardaş” onları güdməkdə çətinlik çəkməsin.
Xırdaca narazılıq belə dərhal konsentrasiya düşərgəsinə aparılma ilə nəticələnir. Həmin düşərgədə isə uyğurları Çin Kommunist Partiyasına və sədr Si Cinpinə “sevgi ruhunda tərbiyə” gözləyir. 2017-ci ildən bəri bir milyondan çox uyğur həmin düşərgələrə salınıb. Bəxti gətirib sağ qalsalar, ola bilsin, onların evə dönüşünə də icazə veriləcək. Evdə isə onları bəlkə də artıq sterilizasiya olunmuş və ya aborta məcbur edilmiş arvadları, bacıları, qızları gözləyir.
Bu gün Çin Kommunist Partiyasının zorla tətbiq etdiyi sterilizasiya və abortlar ucbatından uyğurlar arasında əhali artımı prosesi tamamilə dayanıb.
ABŞ Nümayəndələr Palatasının keçmiş spikeri Nensi Pelosi (Demokratlar Partiyasının Kaliforniya ştatından olan deputatı) vurğulayıb ki, Vaşinqton hansısa iqtisadi marağı nəzərə alıb Çində insan haqlarının pozulmasına qarşı çıxmasa, mənəvi avtoritetini tamamilə itirə bilər.
Nümayəndələr Palatasının üzvü Maykl Makkol (Respublikaçılar Partiyasının Texas ştatından olan deputatı) isə bildirib ki, əlimizi əlimizin üstünə qoyub dövlətin maliyyələşdirdiyi mədəni soyqırımının bir mədəniyyətin bütünlüklə axırına çıxacağı günü gözləyə bilmərik: “Bizim susmağımız soyqırımına şəriklik, hərəkətsizliyimiz isə problemlə barışmağımız anlamına gələcək”.
“Bir də heç vaxt”ın nəticəsi olmalıdır
Təəssüf ki, dünyada bir çox güc uyğurlara qarşı soyqırımına göz yumur. ABŞ-ın kapital bazarlarına geniş nəzarəti olan ESG icması Pekin rejiminin insan haqlarını nümayişkaranə və ardıcıl surətdə pozmasına məhəl qoymayaraq Çinə milyardlarla dollar həcmində vəsait yönəldib.
Dünya İqtisadi Forumu kimi güclü qurumlar da var – nəinki uyğur soyqırımına əhəmiyyət vermir, üstəlik, bu aktı həyata keçirən diktatoru açıq şəkildə tərifləyir. Forumun 2022-ci il iclasında qurumun rəhbəri Klaus Şvabın Çin lideri Si Cinpini necə bəh-bəhlə təqdim etdiyini yada salın.
Belə görünür ki, Qərb liderlərinin çoxu öz mənfəətlərini hər şeydən üstün tutur.
Ancaq “Bir də heç vaxt” dediyimizi unutmamışıqsa, vəziyyət dəyişməlidir. Çin Kommunist Partiyası soyqırımı törətməklə məşğuldur, bunun cəzası olmalıdır. Kommunistlərin uyğurlarla davranışı BMT konvensiyasında, beynəlxalq hüquqda qarşısının alınması və cəzalandırılması nəzərdə tutulan bütün əməllərlə üst-üstə düşür.
“Bir də heç vaxt” hərəkətə gəlməyi tələb edir. Dünya Holokost zamanı yəhudilərə qarşı törədilmiş soyqırımına bir də heç vaxt imkan verməyəcəyinə and içib. İndi həmin dünya uyğurlara qarşı törədilən vəhşilikləri cəzasız qoymamalıdır. Bu, puldan üstün tutulmalıdır. Sabah yox, günü bu gün hərəkətə keçilməlidr.
Xəbərin oxunma sayı : 772
Dünya
Xəbərlər
-
Səhiyyə Nazirliyində BMT-nin İqtisadi və Sosial Komissiyasının İcraçı katibi ilə görüş keçirilib
-
Polis əməliyyatlar keçirdi - 35 nəfər saxlanılıb
-
Polis əməliyyatlar keçirdi - 35 nəfər saxlanılıb
-
Deputat: Ermənistan Qərbi azərbaycanlıların qayıdış hüququnu tanımalı və təmin etməlidir
-
Koronavirusun təhlükəli ştamı yayılıb
-
“İran-İsrail münaqişəsi təkrarlanmamalıdır“ - Van İ
-
Cəlilabad Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının direktoru vəzifəsindən azad edildi
-
Bakıda daha bir yol hər an ÇÖKƏ BİLƏR - VİDEO
-
Seren Serengil azərbaycanlı gənclə işbirliyi qurdu - Fotolar
-
“Dioqunun yoxluğu ilə barışmaq çox çətin olacaq“ - Məhəmməd Salah
-
Prezident Xankəndidə keçirilən Zirvə görüşündən görüntülər paylaşılıb - VİDEO
-
Tikinti materialları bazarında bahalaşma və durğunluq var - VİDEO
-
“Reo-Med Tibb Mərkəzi“də yoxlama - Pozuntular aşkarlandı
-
Amerikalıların 40-60 faizi Maskın yeni partiya ideyasını dəstəkləyir - Şok nəticələr
-
“Dedilər qaz, meyiti basdır” - Zərərçəkmişlər danışdı
-
Gənclərin qanlı hesablaşması - biri qətlə, digəri xuliqanlığa görə mühakimə olunur
-
Bakıda küçələrdə “kahinlər“ peyda oldu - VİDEO
-
Türkiyədə meşə yanğınları: 500-dən çox xəsarət alan var
-
Ən çox gəlir əldə edən türkiyəli məşhurlar - SİYAHI
-
Rusiya səfiri Ermənistan XİN-ə çağırıldı - Nota verildi
-
Gələn həftədən Azərbaycanda istilər başlayacaq - Xəbərdarlıq
-
Pezeşkianın Azərbaycan səfəri başa çatdı - FOTO
-
Müəllim olmaq istədi, 5000 manat pulu ələ keçirildi - Dələduzluq
-
Ərdoğanın Azərbaycana səfəri başa çatdı - FOTO
-
Şuşada İlham Əliyev liderlərin şərəfinə ziyafət verdi - FOTO
-
Tramp Çinə səfər edə bilər - “Bloomberg”
-
Prezident Xankəndidə Ərdoğanla görüşdü - FOTO
-
Əliyev, Pezeşkian və Ərdoğanın ən səmimi görüntüsü - VİDEO
-
Deputatlar daha 15 məsələni müzakirəyə çıxaracaq - Siyahı
-
Sadır Japarovun Azərbaycana səfəri başa çatıb - FOTO
-
“Əcəmi Mall”da qanunsuz tikintiyə kim icazə verib? - FOTOFAKT
-
“Virus hələ də bizimlədir” - Səhiyyə Nazirliyi xəbərdarlıq edir
-
Şavkat Mirziyoyevin Azərbaycana səfəri başa çatdı - FOTO
-
Əliyevlə Pezeşkianın görüşü oldu - Fotolar
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank 5 günlük məzənnəni açıqladı
-
İtkin düşən 3 hərbçi Kəlbəcərdə dəfn edildi - FOTOLAR
-
Almaniya ordunu ikiqat gücləndirir - Könüllü hərbi xidmət qayıdır
-
Bakının ortasında kanalizasiya “fəlakəti“ - Qurumdan açıqlama
-
Liderlər çay süfrəsi arxasında - Fotolar
-
“ABŞ-ın dəstəyi ilə İsrail Yaxın Şərqin taleyini girov altına alıb“ - Məsud Pezeşkian
-
Küçədə soyundu, qadınlar şikayət etdi - Məhkəmə qərarı
-
Xankəndidə tarixi sammit yüksək səviyyədə təşkil olunub - Şahbaz Şərif
-
Baş prokuror Yardımlıda vətəndaş qəbulu keçirdi - FOTOLAR
-
Azərbaycanda şəxsiyyət vəsiqələrində dəyişiklik edilir - Milli Məclis təsdiqlədi
-
Kiçik çavuş həbs edilib - “TikTok”da tanış olduğu sevgilisini şantaj edirmiş
-
“Hindistan Pakistana qarşı sudan silah kimi istifadə edir“ - Şahbaz Şərif
-
Yağış yağacaq, külək güclənəcək - Sabahın havası
-
Avtomobil almaq istəyənlərin nəzərinə - Bu maşınlar bahalaşacaq
-
“Biz göstəriciyə görə dünyada ön sıralardayıq” - Prezident
-
“Qəbələ“ Futbol Akademiyasının fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - Açıqlama
-
“Vəsiyyətnamə yoxdursa, ögey şəxslər vərəsə ola bilməzlər“ - Ali Məhkəmə
-
“Azərbaycanın xarici valyuta ehtiyatları 74 milyard dollardan artıqdır” - Sahil Babayev
-
Naxçıvanda şok hadisə - Deputat sakini döydü
-
Xankəndidə Zirvə görüşü keçirilir - FOTO/CANLI
-
Prezident Xankəndidə qəbul keçirdi - FOTOLAR
-
Ərdoğan Azərbaycana səfərə gəlib - FOTO
-
“Tramp iyulun 7-də Qəzzada atəşkəs elan edəcək“ - İsrail mətbuatı
-
Şəxsiyyət vəsiqəsində nələr dəyişəcək? - VİDEO
-
Konstitusiya Məhkəməsinə 4 hakim təyin olundu - ADLAR
-
Merkel Trampla yaşadığı qalmaqaldan danışdı - VİDEO
-
Bu şəxslərə 6 min manat birdəfəlik müavinat veriləcək - Deputat açıqladı
-
Ceyhun Bayramov Pakistan XİN başçısı görüşdü - Xankəndidə
-
Pezeşkianın Azərbaycana səfərə gəldi - FOTO
-
Direktor yük maşınının altında qalıb öldü - TƏFƏRRÜAT
-
“Zəngəzura görə Paşinyanı devirmək istəyirlər“ - Çevriliş planının detalları + VİDEO
-
Tacikistan prezidenti Füzuli rayonunda belə qarşılandı - FOTO
-
Rusiya Ukraynaya kütləvi hava zərbəsi endirib: Kiyevdə çoxsaylı dağıntılar var
-
Məktəbdən çıxan müəllimənin başına torba keçirib qaçıranlar azadlığa çıxdı - TƏFƏRRÜAT
-
“ABŞ Ukraynaya hərbi yardım göndərməyə davam edir“ - Tramp
-
Azərbaycan-Özbəkistan əlaqələri strateji əməkdaşlıq modelinə çevrilib
-
Azərbaycan və Özbəkistan strateji tərəfdaşlıq modelini gücləndirir
-
Aygün Kazımova bu dəfə misirli xanım obrazında - FOTO
-
Klublarımızın yay planları: Kim gəlir, kim gedir?
-
Bu sahələrdə çox sayda işçiyə ehtiyac var - VİDEO
-
Putin və Tramp telefonda danışdılar - Ukrayna, Suriya, İran məsələləri müzakirə edilib
-
Azərbaycan, Özbəkistan və Qırğızıstan prezidentləri Şahbulaq qalasında olublar - FOTO
-
Moskvada 2 azərbaycanlı “qanuni oğru“ saxlanıldı - VİDEO
-
Fərid Əsgərov yeni vəzifəsində ilk dəfə görüntüləndi - VİDEO
-
Əsir və girovlarımızın başına nələr gətirilib? - Məhkəmə
-
Kurskda Rusiya generalı öldürüldü - Ukrayna ordusundan uğurlu əməliyyat
-
Səhiyyə nazirinin məhkəməyə verildiyi iş üzrə - QƏRAR
-
Vüqar Səfərlinin şikayəti rədd edildi - Ali Məhkəmədən qərar
-
“Razılaşdıq ki, birlikdə gələcəyik” - İlham Əliyev
-
Alatavadakı qalmaqallı mülk söküldü - Razılığa gəldilər
-
“18-ci sanksiyalar paketi Rusiya iqtisadiyyatının ürəyinə zərbə vuracaq“ - Leyen
-
Prezidentlər Xıdırlı kəndinin 1-ci mərhələsinin açılışında iştirak etdi - Fotolar
-
“Sputnik-Azərbaycan“ işi: beş nəfər polis nəzarətinə verildi
-
İki dost dövlət arasında münasibətlər yüksək səviyyədə inkişaf etdirilir
-
Məktəbli qızları təqib etdi, həbs olundu - Məhkəmədə özünü belə müdafiə etdi
-
Zirvə görüşünün iştirakçıları “Zəfər“ şousunu izlədi - FOTOLAR
-
Bakıda bu yollarda təmirlə bağlı hərəkət məhdudlaşdırıldı - Siyahı
-
Abituriyentlərin şikayətləri araşdırılıb, bəzilərinin imtahan balları artırılıb - DİM-dən açıqlama
-
27 il hakimlikdən sonra Konstitusiya Məhkəməsindən getdi - Yerinə oğlu gəlir
-
Əl yükündə ölkəyə 547 karat brilyant keçirmək istədi - Fotolar
-
Azərbaycanda heyvanların sığorta xərci açıqlandı: Qoyunlar 7-11 manat, inəklər isə...
-
Masazır qəsəbəsində sənədsiz evlərin tikintisi davam edir - FOTO/VİDEO
-
Nazirlikdən küləkli hava ilə bağlı - Müraciət
-
ABŞ Azərbaycana yeni diplomat göndərir - Emi Karlo kimdi?
-
Bakıdakı yeni park belə olacaq - VİDEO
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Azərbaycan və Özbəkistan həm tarix, həm də ortaq mədəni, mənəvi və dil kökləri ilə bir-birinə yaxın və bir o qədər də zəngindir
-
Xankəndidən Şuşaya kanatla gedəcəyik - 13 dəqiqəyə...
-
Bakıda inanılmaz hadisə: Həkim vətəndaşı QİÇS-ə yoluxma təhlükəsi ilə üz-üzə qoydu
-
Şahbaz Şərifin Azərbaycana səfəri başlayıb - FOTO
-
Azərbaycanda manata olan inam dolları üstələdi - 10 ilin statistikası
-
Əfqanıstanın Baş nazirinin müavini Füzulidə - FOTO
-
Konstitusiya Məhkəməsində 4 yeni hakim - ADLAR
-
Sadir Japarov Azərbaycana səfərə gəlib - FOTOLAR
-
Prezident “Xankəndi” Biznes Mərkəzinin açılışında - FOTOLAR
-
“Qala Sığorta”nın işçisinə “dümbələk” deyən şəxs cəzalandırıldı - TƏFƏRRÜAT
-
İlham Əliyev Xankəndidə qəbul keçirdi - FOTOLAR
-
Azərbaycanın bu saytları Rusiyada bloklandı - SİYAHI
-
Prezident Xankəndidə Zəfər parkında görülən tikinti işləri ilə tanış oldu - FOTOLAR
-
Agentlik sədri onu departament müdiri təyin etdi - FOTO
-
Futbol dünyası şokda - Ulduz futbolçu qəzada öldü
-
Xankəndi Dəmir Yolu və Avtovağzal Kompleksinin təməli qoyuldu - Fotolar
-
Bu yolda 2 aydır ki, “həyat donub“ - Təmir nə vaxt bitəcək?
-
Polisə işə düzəldəcəyini vəd etdi, külli miqdarda pul aldı - DƏLƏDUZLUQ İŞİ
-
"Adil Kərimli mənə dedi ki, artıq heç kəsə fəxri ad verilmir“ - Zemfira Sadıxova
-
Rusiya Poltavaya dron zərbələri endirib - Ölənlər var
TOP 10
ARXİV