![]() |
|














Trolları necə cilovlamalı? – “Vaşinqton Post”
Tarix 21.11.22, 15:55 |
|

ABŞ-ın “Vaşinqton Post” qəzetində “Qlobal mem savaşında trollara qarşı duran elfləri dəstəkləməyin zamanı çatıb” başlıqlı məqalə dərc olunub. Yazının müəllifi Tomas Kent vaxtilə “Azad Avropa/Azadlıq” radiosuna rəhbərlik edib, hazırda ABŞ-da Çeymstaun Fondunun baş elmi işçisi, Kolumbiya Universitetinin müəllimi, həmçinin dezinformasiyalarla mübarizə üzrə məsələhətçidir.
Novator.az məqaləsini ingiliscədən çevirib oxuculara təqdim edir.
Kremlin Ukrayna təcavüzünə haqq qazandırmaq üçün saxta məlumatlardan, qəsd nəzəriyyələrindən intensiv istifadəsi bir daha dezinformasiyaya qarşı hərtərəfli siyasət yürütməyin zəruriliyini ortaya qoydu.
Ukrayna münaqişəsi həm də bu işi kimlərin görməyə daha çox həvəsli olduğunu üzə çıxardı. Yaxşı dərsdir. Aydın oldu ki, bu sahədə ən böyük uğurlara imza atan ictimai fəallar, qeyri-hökumət sektorunun nümayəndələridir.
Azad cəmiyyətləri təhdid edən Rusiya dezinformasiyalarına ən güclü müqaviməti demokratik ölkələrdə həyata keçirilən ictimai kampaniyalar göstərir.
Son illər ABŞ hökumətinin dezinformasiya ilə mübarizə səyləri əsasən uğursuzluğa düçar olub. Bəzi rəsmilər dezinformasiya yayanlara qarşı az qala onların öz metodları ilə mübarizə aparır, təbliğatçı, təşviqatçı olmağa girişirlər. Halbuki qərəzli məlumatları kəsərdən salmaq üçün nəsə uydurmağa, əks-dezinformasiyalar düzüb-qoşmağa ehtiyac yoxdur, eləcə həqiqəti inadkarcasına, ucadan və koordinasiya olunmuş şəkildə söyləmək gərəkdir.
Bu yaxınlarda ABŞ-ın xaricdə maraqlarını müdafiə etmək məqsədilə sosial şəbəkələrdə üstüörtülü aparılan kampaniyanın ifşa edilməsi hökumətin belə əməliyyatlarda çox naşı olduğunu təsdiqləyir.
Gör-götür dünyasıdır, Şərqi Avropanın qeyri-hökumət təşkilatlarının onlayn ordusundan öyrənmək lazımdır. Bu ordu əsasən könüllülərdən ibarətdir. Onlar həm çox səmimi, həm də çox təcrübəlidirlər, ABŞ hökuməti ilə müqayisəyə belə gəlməzlər.
Könüllülər dəstəsi fəal şəkildə internetdə trollarla döyüşür, konspiroloji versiyaların dolaşdığı onlayn çatlara girib uydurmaları darmadağın edir, şirkətləri dezinformasiya çap edən saytlara verdikləri reklamları dayandırmağa çağırır və Rusiya təbliğatına rişxənd edən memlər yayırlar.
Mem, yaxud internet memi xəbər saytlarının və ya sosial şəbəkələrin sayəsində bir neçə günə məşhurlaşan insana, sözə, hadisəyə, videoya, heyvana, əşyaya deyilir.
Bugünlərdə Litvada işıq üzü görən bir yazının başlığı memə çevrilmişdi: “Babam deyir Rusiya müharibəni udacaq. Sizin də ailənizdə dəli var?”
Litvada özünü elflər adlandıran məşhur bir qrup fəaliyyət göstərir. Yeddi il qabaq yaranıb. İndi minlərlə üzvü var. Başqa dövlətlərin ərazisində, o cümlədən Baltik ölkələrində, Çexiyada da elflər ortaya çıxıb.
Elflərin adı mifologiyadan götürülüb. Elf qədim german-skandinav mifologiyasında və kelt folklorunda insanabənzər fövqəltəbii varlığa deyilir.
Elflər kimi spontan şəkildə ortaya çıxmış başqa vətəndaş təşəbbüsləri də mövcuddur. Bu ilin fevralında Rusiya Ukraynaya növbəti hərbi təcavüzə keçəndə yaranmış NAFO-nu (North Atlantic Fellas Organization) misal göstərmək olar.
Elflərə qayıdaq. Onlar adətən sosial mediada digər fəalların, karikaturaçı-rəssamların işlərini paylaşır, beləliklə, demokratiyanın keşiyində duran məlumatları, materialları daha da zənginləşdirir, dolğunlaşdırırlar.
Belə fəaliyyətə elflərin olmadığı ölkələrdə də rast gəlmək mümkündür, amma həmin ölkələrdə bu iş koordinasiyalı şəkildə, kütləvi surətdə həyata keçirilmir, adətən bir-biri ilə əlaqəsi ya heç olmayan, ya da əlaqələri çox zəif olan təşkilatların, yaxud kiçik vətəndaş qruplarının məhdud təşəbbüsü kimi təzahür edir.
Belə təşəbbüslərdə inandırıcı videoların hazırlanması, təsirli memlərin yaradılması, dezinformasiya kampaniyalarının anındaca aşkarlanıb ifşa edilməsi baxımından təcrübə çatışmazlığı duyulur. Bu cür məhdud təşəbbüslərin müəllifləri əsasən şəhər elitasını təmsil edirlər. Dezinformasiyaların əsas hədəfi isə əyalət sakinləri, sadə kənd camaatı, zəif təhsilli qruplardır və belə kateqoriyaya aid insanlar şəhər elitasına o qədər də etimadla yanaşmırlar.
Demokratiyanın təhdid altında olduğu ölkələrdə ictimai kampaniya təşkilatçıları maliyyə çətinlikləri ilə üzləşə bilərlər. Çünki belə ölkələrdə korrupsiya subyektləri bir qayda olaraq ictimai təşəbbüsləri sıxışdırır, onları daima xarici dövlətlərin maraqlarına xidmət etməkdə qınayır. Bu isə vətəndaşları və biznes qurumlarını ictimai kampaniyalara dəstək verməkdən çəkindirir.
Bəzi ictimai fəallar xarici ianələrdən birmənalı şəkildə boyun qaçırsa da, hər halda xarici hökumətlərin və fondların yardımını qəbul etməyə hazır olanlar da var. Yardım kampaniyaları isə çox vacibdir, bir sıra donorların yardım proqramlarına nəzər yetirib bunun əyani sübutunu görmək olar.
Şərqi Avropa ölkələrinin bəzi sakinləri mənə fəaliyyətlərini tam dayandırmaq məcburiyyətində qaldıqlarını deyiblər, çünki dezinformasiyaların monitorinqini aparmaq, könüllüləri cəlb etmək, təşkilatlandırmaq üçün onların hətta bir nəfəri də işə götürməyə imkanı olmayıb.
Amerikanın 50 min, yaxud 100 min dollarlıq maliyyə yardımı belə ölkələrdə hansısa komandanı bir il saxlamağa kifayət edə bilər.
İctimai fəalların informasiya əməliyyatları hazırlayıb lazımi auditoriyaya çıxara bilməsi üçün daimi, əlçatan peşəkar yardıma da ehtiyac var.
Öz işinə sadiq ictimai fəallar böyük potensiala malikdirlər. “ABŞ hökuməti informasiya sahəsində hansı addımları atmalıdır” sualı ətrafında müzakirə aparanda biz bu faktoru yaddan çıxarmamalıyıq.
Xəbərin oxunma sayı : 823
loading...
Analiz
Xəbərlər
-
Neslihan Atagülün transparan libası müzakirələrə səbəb oldu - FOTO
-
“ABŞ Ukraynanı uzaqmənzilli raketlərlə təmin etməyə çalışır” - NULAND
-
MİDA-nın fəaliyyəti təftiş edilir - Ard-arda yoxlamalara başlanıldı
-
Akif Çovdarov bu bazarı qızının adına 20 manata rəsmiləşdirib - ŞOK FAKTLAR
-
“Serbiya Qərbdə müttəfiqsiz qalıb” - Vuçiç
-
“9 min verdim ki, şikayətçi olmasın” - Tamadanı bıçaqlayan şəxs
-
Şəki camaatının it zülmü - VİDEO
-
“Yaşıl enerji layihəsi çox strateji və böyük sərmayə tələb edən layihədir“ - İlham Əliyev
-
“Bu, ağlasığmazdır, amma faktdır...“ - Putin
-
Masallıda qapıya qədər gəlib çatan təhlükə - VİDEO
-
İpoteka krediti ilə bağlı elektron xidmətin təhlükəsizliyi yoxlanılır - BİRGƏ MƏLUMAT
-
Bakıda Rumıniya Prezidentinin şərəfinə rəsmi ziyafət verilib - VİDEO
-
“Traktor” azarkeşlərindən zəlzələdən zərər çəkmiş Xoy sakinlərinə dəstək - VİDEO
-
“Qiymət artımından “K Group” MMC 3-4 milyon qazanacaq” - İqtisadçı
-
Naxçıvan Universitetinə yeni rektor təyin edildi - FOTO
-
Azərbaycan və Rumıniya prezidentlərinin geniş tərkibdə görüşü olub - FOTO
-
Son sutkada 35 yeni yoluxma faktı qeydə alınıb - 5 nəfər ölüb
-
“Türkiyə İsveçin NATO-ya üzvlüyünə “hə” deməyəcək“ - Müdafiə naziri
-
Şəhər və rayonlararası marşrutların YENİ TARİFLƏRİ
-
Xoy sakinləri ac-susuz küçələrdə gecələyirlər - VİDEO
-
Azərbaycan və Rumıniya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - FOTO
-
10 min uyğur Kanadaya köçürüləcək - Parlament səs verdi
-
Bakıda narkotikə görə 46 nəfər saxlanılıb - VİDEO
-
Rumıniya Prezidentinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub - FOTO
-
“Azərbaycanda milli məfkurəyə sadiq nəsil yetişib“ - İlham Əliyev
-
“Deyəcəyəm, yenə qalmaqal olacaq“ - Nigar Camal
-
Vətəndaşların sığorta şəhadətnamələrini onlayn qaydada rahat almaları üçün YENİLİK
-
Ərəblər “Real“ın iki ulduzunu birdən aparır - Maaşları açıqlandı
-
Dezinformasiyaya müqavimət dərsi – “Nyu-York Tayms”
-
Rusiya XİN başçısı: “Azərbaycan öz ərazilərini geri qaytarıb”
-
Rumıniya Prezidenti Azərbaycana rəsmi səfərə gəlib - FOTO
-
Anar Kərimovun qohumu işdən çıxarıldı - Nöqsanlara görə
-
İran casusları məlumatları Bakıdakı gizli radiostansiya vasitəsilə ötürürmüş - ŞOK FAKTLAR
-
AQTA yüzminlərlə vəsaiti öz işçisinə bağlı olan şirkətə ödəyib – Təfərrüat
-
Prezident ABŞ Dövlət katibinin nümayəndəsini qəbul edib - FOTO
-
Mehriban Əliyeva gəncləri təbrik etdi - FOTO
-
“Qərb Moldovanı növbəti Ukrayna kimi görür“ - Sergey Lavrov
-
Ombudsman Bəxtiyar Hacıyevlə görüşüb
-
Bakıda dəhşətli qətlin təfərrüatı: - Sevgilisinin əl-ayağını bağlayıb, 14 yaşlı qızını zorladı
-
İkinci “Togg” elektromobilini İlham Əliyevə verəcək - Ərdoğan açıqladı
-
Azərbaycanda kredit faizləri yenidən artacaq? – İqtisadçı yaranacaq durumu açıqladı
-
“Konsulluqların bağlanması Türkiyəyə qarşı psixoloji müharibədir” - Süleyman Soylu
-
“Rusiya ordusu fevralın 24-dək hücuma başlaya bilər“ - Reznikov
-
“Ən-Nəsr” Ronalduya maaşının cəmi 10 faizini ödəyir - The Athletic”
-
İran hücuma görə kürdləri və İraqı ittiham etdi - PUA-lar İran ərazisinə bu yolla keçirilib
-
Azərbaycan Ordusu üçün minlərlə kilometr təminat yolu qardan təmizləndi - FOTO/VİDEO
-
Bakıda şübhəli şəxs polisə bıçaqla müqavimət göstərib - Video
-
Yeltsinin Ukraynaya qarşı müharibə ilə bağlı proqnozları ortaya çıxdı: “Sabitliyi pozan əsas faktordur”
-
Xəlil Rza Ulutürkün viran qalan ata yurdu - VİDEO
-
Bu gün Azərbaycan Gəncləri Günüdür - VİDEO
-
Kəlbəcərdə qəza: Polkovnik-leytenant həlak olub
-
Laçın yolunda son durum - Aksiyanın 53-cü günü
-
Bakıda bu yollarda tıxac var – Siyahı
-
“İsveçin NATO-ya üzv olmasına müsbət baxmırıq” - Ərdoğan
-
Lukaşenkonu Zimbabvedən keçi ilə yola saldılar - VİDEO
-
Bakıda sürücülərin kabusuna çevrilmiş küçələr - VİDEO
-
Hadisə makiyajsız və sinəsi açıq geyimdə - FOTO
-
FED uçot dərəcəsini artırıb - 4,50-4,75 %-ə çatdırılıb
-
Balakən icra hakimiyyəti ev pullarını “yeyib”? - VİDEO
-
“Gürcüstan hakimiyyəti Saakaşvilini açıq şəkildə öldürür” - Zelenski
-
“İranın nüvə obyektindəki fəaliyyətlər Tehranın öhdəliklərinə ziddir” - BAEA
-
Abdin Fərzəliyev Mehdiabadda səkini də satdı: bələdiyyə sədri makler rolunda – FOTOLAR
-
“Dövlət aparatı həddindən artıq şişib” - “Bu qədər imtahanlar, testlər nəyə lazımdır?
-
Mərkəzi Bank uçot dərəcəsini artırdı: Kredit bazarında nə baş verəcək?
-
Prezidentin təltif etdiyi gənclər kimdir? - FOTO
-
Azərbaycanda deputat orta məktəbə direktor təyin olundu
-
Sabunçu sakinlərinin acınacaqlı vəziyyəti: Nə yol var, nə kanalizasiya sistemi - FOTO
-
“Türkiyə Suriya və İraqın şimalında anti-terror əməliyyatlarını davam etdirəcək“ - Akar
-
“Qarabağ”ın yeni transferi: “Biz maaşı da, qızı da göstərmirik”
-
2,6 milyard kapitalı olan “Bakı Metropoliteni” vergi borcunu vaxtında ödəmir...
-
“Banklar depozit faizlərini artıra bilərlər” - Mərkəzi Bankın sədri
-
Daşkəsən-Xoşbulaq-Astaf avtomobil yolu yenidən qurulub - FOTO/VİDEO
-
Avtomobil sahiblərinin nəzərinə: Rəng dəyişikliyi ilə bağlı YENİLİK
-
Azərbaycanla Macarıstan arasında enerji sahəsində uğurlu əməkdaşlıq
-
Naxçıvanın sabiq prokuroru müavin postuna qanunsuz təyin olunub - DETALLAR
-
Gənclər üçün Prezident mükafatlarının alacaq şəxslərin adları müəyyənləşdi - SƏRƏNCAM
-
DİN iranlı narkobaronların havadarlarına qarşı əməliyyatlar keçirib - 36 nəfər tutulub (VİDEO)
-
Sabahdan hava şəraiti qeyri-sabit keçəcək - XƏBƏRDARLIQ
-
Gültəkin Hacıbəyliyə bəraət verildi
-
Azərbaycanda daha 39 nəfər COVID-19-a yoluxub - 2 nəfər vəfat edib
-
“Dövlət qulluğu haqqında“ qanuna dəyişiklik qəbul olunub - DETALLAR
-
Putin üçün tribunal – “Vaşinqton Post”
-
Gənclər ictimai-siyasi həyatda fəal iştirak edirlər
-
Naxçıvanla Türkiyə arasındakı quru sərhəd açıldı
-
Prezidentdən yüksək vəzifəyə TƏYİNAT
-
İqtisadiyyat Nazirliyinin ləğvini tələb etdiyi tenderi “udan“ şirkət kimindir? - 385 minlik qalmaqal
-
Avropa futbolunun qış transfer dövründə ən səs-küylü keçidləri - SİYAHI
-
“Müharibədə əsas missiyanı o gənclər yerinə yetirdilər” - Vüqar Rəhimzadə
-
Fevralda hava belə olacaq - Aylıq proqnoz
-
“İsveçin NATO-ya üzvlüyünə icazə verməyəcəyik“ - Ərdoğan
-
Azərbaycan-Macarıstan dostluq əlaqələri Avrasiya üçün çox böyük önəm daşıyır
-
Publik hüquqi şəxslərin sosial şəbəkələrdəki fəaliyyətlərinin monitorinqi aparılıb - SİYAHI
-
Baş nazir qərar imzaladı: Bu şəxslərin maaşı artırıldı
-
“Xeyli vaxt çəkib, İran polisi hər hansı ciddi tədbir görməyib“ - Perzident
-
Dudadan Zelenskiyə sülh müqaviləsi ilə bağlı təklif: “Çarizmdən qalan əsirlik sona çatsın”
-
Parlamentin İntizam komissiyası yenidən formalaşdırılıb - SİYAHI
-
“Gediş haqlarının artmasının müsbət tərəfi də var” - Deputat
-
Polis idarəsinə 100 dəfə şikayətə getdi, həbs olundu - FOTO
-
GDU-da imtahan sualları gizli formada satışa çıxarılıb? - İDDİA
-
2 fevral - Azərbaycan Gəncləri Günü Ümummilli Lider Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır
-
“Azərbaycanda aqrar sektor bütün növ vergi ödəmələrindən azaddır” - Nazir müavini
-
DİN-in İranın casus şəbəkəsinə qarşı əməliyyatı... - 39 nəfər saxlanılıb + FOTOLAR
-
Ötən il Qarabağda bərpa işlərinə 4,3 milyard manat xərclənib - Hansı xərclərə qənaət edilib?
-
Neftçalada İranın casus şəbəkəsinə qarşı əməliyyat: Saxlanılanlar var - FOTO
-
Dağlıq rayonlara qar yağıb - FAKTİKİ HAVA
-
“Rusiya maksimum eskalasiyaya hazırlaşır” - Aleksey Danilov
-
Səfər Mehdiyev həbsdəki işçiləri ilə üzləşdirildi
-
“Bu il illik inflyasiya 8 % ətrafında olacaq“ - AMB
-
Evinin çıxarışı olmayanlara sevindirici xəbər: Güzəştlər ediləcək - VİDEO
-
Lukaşenko həmkarına traktor hədiyyə etdi, əvəzində müqəvva aldı - FOTO
-
Bugünkü gəncliyimiz ölkəmizin gələcəyi uğrunda inamlı addımlar atmaqdadır
-
İrandan Azərbaycana qarşı növbəti TƏXRİBAT
-
Azərbaycanda nəzirlər elektron formada toplanacaq? - VİDEO
-
Paytaxtın hansı küçələrində tıxac var? - SİYAHI
-
Xankəndi-Laçın yolunda aksiya 52 gündür davam edir - FOTO
-
Macarıstan və Azərbaycan gələcəkdə Avropa enerji təhlükəsizliyinin təminatında vacib rol oynayacaqlar
-
“Onun saç-başını yoldum” - VİDEO
-
“İstədiyimiz formada deyilik“ - Qurban Qurbanov
-
Naxçıvanın Penitensiar Xidmətinin rəisi həbs edildi - FOTO
-
Ceyhun Baramovla Lavrov telefonda danışdı: nələr müzakirə edilib?
TOP 10
ARXİV