![]() |
|














Rusiya ilə hara qədər gedə bilərik?- Sevil Nuriyevanın TƏHLİLİ
Tarix 14.03.20, 9:34 |
|
235.jpg)
Sevil NURİYEVA İSMAYILOV,
Star.com.tr
Rusiya ilə hara qədər gedə bilərik? Bu aralar ən çox verilən suallardan biridir. Etibar etmək və ya etməmək məsələsi son hadisələrin fonunda daha hakim mövqe kimi qarşımıza çıxıb. Qeyd edim ki, indiki mərhələdə Putin-Ərdoğan münasibətləri həyati əhəmiyyət daşıyır və qarşıda tarix yazacaq.
Bəli, Türkiyə liqa dəyişdirdi! Və artıq birinci liqadakı mübarizənin mərkəzində yer alıb. Rusiya supergüc kimi görünməyə çalışsa da, iqtisadi göstəricilərə baxaraq dəqiq deyə bilərik ki, qarşımızda regional güc var. Diqqətini ABŞ-a yönəltsə də, hazırkı durumuna görə fokuslanacağı ölkələrin siyahısını artırmaq məcburiyyətindədir.
Türkiyəni uzun illər “regional aktyor” olaraq görmə vərdişi və hələ də oradan çıxmasını istəməyən qüvvələrin mübarizəsi var. Lakin aydın olan budur ki, Türkiyə birinci liqadadır və qlobal axına təsir edən, imtina edilməsi asan olmayan bir nöqtəyə çatıb. Belə olan təqdirdə də regional və qlobal güclərin həm diqqət mərkəzi, həm təmas nöqtəsi olmağı bacarıb.
Cəmiyyətimizdə Rusiya məsələsinə böyük əksəriyyətin fərqli baxışının olduğunu görürük. Tarixi proses bizə bu mövqeyimizin təməl daşlarının səbəblərini izah edir. Lakin orta və uzunmüddətli perspektivdə nəzərdən keçirməli olduğumuz bir çox arqument var. Buna görə Rusiya ilə yaxşı münasibətlər zəruridir.
Keçmişdə etdiklərini unutmamaq şərtilə Rusiya ilə yeni dövrün əsasını formalaşdırmaq vacibdir. Rusiya böyük bir coğrafiyadır. Rusların etnik kimliyini təhlil edərkən türklərlə slavyanların qarışıq formasını görürük. Yəni bu torpaqlarda bizi başa düşəcək zəmin yaradan çox sayda bilgi var.
Təbii ki, illərdir heç bir nöqtəyə təmas etməməyimiz və olayı yalnız tarixdə göz yaşları dolu hadisələrlə oxumağımız bizi Rusiya məsələsində ciddi narahatlıq hiss etməyə sövq edib.
Rusiyanın da bizələrə – Osmanlıya, türklərə yanaşmasında eynilə bizdəki kimi mənfi notlar çoxdur. İndi irəliyə baxmaq və yeni 100 ilin rəngini təyin etmək dönəmindəyik.
Bizi israrla ruslarla qarşıdurma nöqtəsinə sövq edən qüvvənin daim aktiv olduğunu unutmamalıyıq. Rusiya ilə bağlı yaxşı araşdırmalar aparmağımız vacibdir. Rusiya bizimlə bağlı ən müxtəlif mövzularda araşdırmalar, türkologiya sahəsində detallı təhlillər aparıb. Ərdoğan-Putin münasibətləri bu dərin təhlil qabiliyyətini tanıtmaq üçün yaxşı bir fürsətdir.
İstifadə olunan dil və üslub diqqətlə araşdırılmalıdır. Məsələyə sırf praqmatik mövqedən baxmaq şərtdir. Yeni Türkiyə-Rusiya münasibətləri xəttini möhkəmləndirmək bütün tərəflər üçün önəmlidir.
Rusiya məsələsinə bazar, iqtisadi tərəfdaş, qonşu, qarşılıqlı maraqlar baxımından baxanda əlbəttə ki, sosioloji əsasda münasibətlər şəbəkəsinin də qurulması, daimiliyi təmin olunur. Təbii ki, əgər Türkiyənin Orta Asiya, Türküstan, Qafqaz və Tatarıstan kimi, əlaqələr və bağlılıqlar fəlsəfəsi hələ də keçərlidirsə.
Təkrarən onu demək istəyirəm ki, özümüzünkü saydığımız böyük coğrafiyanın tamamına iddia ediriksə, Rusiya ilə orta və uzunmüddətli perspektivdə münasibət qurmaq məcburiyyətindəyik.
Bəli, şəhidlərimiz ciyərimizi yandırdı! Bunun sözlə ifadə etmək çox çətindir. Prezident Ərdoğanın Moskvaya səfərinin təşkilində, həmçinin Putinin üzrxahlığı xatırladan “Orada türk əsgərlərinin olduğunu bilmirdik” ifadəsində əks olunan xəcaləti yaxşı görməliyik.
Hadisədən sonra bir yazımda qeyd etmişdim ki, Putinin başsağlığı verib-verməməsi münasibətlərin bundan sonrakı rəngini müəyyən edəcək. Putin başsağlığı versə, məlum olacaq ki, münasibətləri pozmaq istəmir və susqunluğunun əsas səbəblərindən biri “necə qarşılaşacağıq” sualına cavabının olmasıdır. Putin anlaşmaq məcburiyyətindədir.
Əsədə görə Ərdoğanı qarşısına almayacaq qədər də məlumatlıdır. Lakin buna son ana qədər çalışacaqlar! Bu ölüm-qalım mübarizəsidir. Bu həm də Rusiyanın var olmaq məsələsidir. Bir daha təkrarlayaq ki, Aralıq dənizində olmaq Qara dənizə uzanan Amerika siyasətinə maneədir.
Gələcəyi ziyan olmuş bir Türkiyə ilə razılaşma Putinin də ən az ABŞ qədər xəyalıdir. Lakin Türk əsgərinin meydandakı bacarığını bir daha görmüş oldular.
Moskvada anlaşa bilməyimizin arxasındakı ən vacib məqam hərbi uğurlarımızdır. Ərdoğan amilini, cəsarətini, zəkası və strategiya hazırlamaq bacarığını da xatırlamaqda fayda var.
Bəs, bu münasibətlər hara qədər davam edər? Gedəcəyi yerə qədər davam etdirmək vacibdir. Qarşılıqlı inamsızlıq, dərin hadisələrlə zəngin bir tarix hər şeyi silib yenidən başlamağa imkan vermir. Lakin bir məsələ aydındır. Rusiya ilə ortaq nöqtələr fikir ayrılığı qədər təsirlidir. Gələcəkdə Suriyanı federativ bir quruluşa çevirmə modeli ortaya çıxsa, “ah, bu vəfasızlar” deməmək üçün etmək istədikləri ilə edə biləcəklərini fərqləndirməliyik.
Rusiya Suriyanın ərazi bötövlüyü təmin edilməklə muxtar bölgələrdən ibarət olmasına əvvəldən isti yanaşır. Dolayısıyla, sabah qarşımıza kürdlərə muxtar bölgə təklifi çıxarsa, təəccüblənməməliyik. Əksinə, həmin an arqumentlərimizin hansının işləyəcəyinə diqqət yetirməliyik.
İsraili öz yanında saxlayan Rusiyanın niyyətini, İslam coğrafiyası üçün hansı gələcəyi xəyal etdiyini düzgün oxumalı və gələcəyə uyğun “alətlər” istehsal etməliyik.
Uzun sözün qısası, orta və uzun vədədə hərəkət mexanizmini yaratmaq Rusiya-Türkiyə baxımından hayati önəm daşıyır.
Bundan başqa, Putin-Ərdoğan münasibətlərindən istifadə edərək Rusiyada əlaqələr şəbəkəsini daha geniş səviyyədə yaymaq lazımdır. Orta və uzunmüddətli perspektivdə münasibətlər anlayışı bu şəbəkənin yayılmasını tələb edir. Bunu bacarsaq, yeni siyasi viruslu təhriklər qarşısında siyasi antivirus yaratmaqda gecikməyəcəyik.
Tərcümə Strateq.az-ındır
Mətnin orijinalı bu linkdə:
Xəbərin oxunma sayı : 1198
Analiz
Xəbərlər
-
Saxlanılan Rusiya vətəndaşları barəsində həbs qətimkan tədbiri seçildi - FOTOLAR
-
İkinci əl Çin avtomobili alarkən nələrə diqqət edilməlidir? - VİDEO
-
Kimya müəllimləri sertifikasiyanın nəticələrindən narazıdırlar - VİDEO
-
Hökumət vergi güzəştini sona çatdırır? - “Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik layihəsi artıq hazırdır“
-
Mutvali Şıxlinskinin niyə saxlanıldığı məlum oldu - İllər öncə qətlə yetirilən şəxs onun müavini olub
-
“Anti-Azərbaycan kampaniyası 600-ə yaxın hesabdan aparılır“ - Milli Məclis
-
Sahib Məmmədovun müşaviri və yaxın qohumu xaricə hansı vəsaitlə gedir? - İLGİNC İTTİHAM
-
Yekaterinburqdakı Azərbaycan diasporunun lideri və oğlu belə saxlanıldı - VİDEO
-
“AZERİŞIQ” ASC-də açıq TENDERLER niyə GİZLİ şəkildə keçirilir…..
-
Özbəkistan Prezidenti Azərbaycana dövlət səfəri edəcək - Bu tarixdə
-
Voronejdə azərbaycanlı iş adamı həbs edildi - VİDEO
-
Ruben Vardanyan hakim qarşısında - Məhkəmə prosesi
-
Zelenski İlham Əliyevə zəng etdi: Ukrayna Azərbaycana həmrəyliyini ifadə etdi
-
“Evə dünyanın xərcini çəkib təmir etdirmişik...” - 1 evi 2 nəfərə satan MTK rəhbərinin məhkəməsi
-
“Dəniz” Hospitalında estetik əməliyyat üçün qızılları girov alındı…- Şikayət
-
“Bakı Yem Fabriki“ndə maliyyə böhranı: Vergi borcu yarım milyona yaxınlaşır
-
“O, futbol tarixinin ən böyük məşqçisidir“ - Yürgen Klopp
-
“İşğal Azərbaycana 150 milyard ABŞ dolları dəyərində ziyan vurub“ - Samir Şərifov
-
“Ege Hospital“ qaydaları pozdu - Maliyyə sanksiyası tətbiq olundu
-
AZAL təyyarəsini vuran rus zabitinin etirafları - Sensasion iddia + Səs yazısı
-
“Sputnik Azərbaycan“ işi üzrə saxlanılanlar 4 aylıq həbs edildi - Məhkəmədən qərar
-
Həftə sonunadək yağış yağacaq, şimşək çaxacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Rəsmi Bakıdan Rusiyaya:“Daxili işlərimizə qarışmayın!”
-
Pakistanda hökumət binasına və banklara hücum - Ölənlər var
-
İlqar Mustafayev bu şəxslərlə əlbir imiş - 12 milyonluq cinayət
-
Bu ilin birinci yarısında Azərbyacanda neçə nəfər qızılcaya yoluxub? - RƏSMİ
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Nazir Mərkəz direktorunu işdən çıxardı - Yeni təyinat
-
Bir sıra birinci instansiya məhkəmələrinə hakimlər təyin edildi - SİYAHI
-
Miqrasiya Xidmətindən əcnəbilərə xəbərdarlıq - 31 iyula kimi vaxtınız var
-
İlahə İlyasovanın direktoru olduğu “T-Finans LTD” MMC-nin rəhbəri Minayə Həmidova haqqında məhkəmə qərarı
-
Fərid Əsgərova general-mayor rütbəsi verildi - Sərəncam
-
Bakıda Rusiya vətəndaşlarından ibarət dəstələr ələ keçdi: Narkotik tranziti, onlayn dələduzluq...
-
Kinostudiyanın ərazisində təmizləmə işləri aparılır - Birgə məlumat
-
2300-dən çox müəllim işdən çıxarılıb - RƏSMİ
-
Rusiyadan gətirilən məhsullar Azərbaycanda məhv edildi - Fotolar
-
Tərlan Əhmədzadə işdən çıxarılır - Vəzifəsindən kənarlaşdırıldı, məzuniyyətə göndərildi
-
Yasamal rayonunda qanunsuz tikinti: “Kəpəz“ MTK yenidən işə başlayıb?
-
“Sputnik Azərbaycan“ bağlı işdə yenilik - 7 nəfər saxlanıldı
-
“Azərbaycan ərazisindən İrana qarşı istifadə olunmasına dair rəsmi məlumat yoxdur“ - Səfir
-
Daha iki nəfər batdı - Birinin 91, digərinin 17 yaşı var... (VİDEO)
-
MY SHOPS”un satış müdirindən dələduzluq - 50 ədəd “Playstation” sifariş verib...
-
Baş Prokurorluqda cinayət işi açıldı - Rusiyada öldürülən azərbaycanlılarla bağlı
-
Yağış, leysan, dolu, 32 dərəcə isti - Sabahın havası
-
Sabiq diplomat hakim qarşısına çıxarılır - DTX tərəfindən saxlanılmışdı
-
Beyləqanda qanvermə aksiyası keçirildi - Fotolar
-
“Pulu Vasif Talıbovun oğlunun sürücüsünə verirdim” - Rəisdən ŞOK AÇIQLAMA
-
Səfərov qardaşlarının ölümü ilə bağlı ekspertiza nəticələri açıqlandı - VİDEO
-
Lənkəran şəhərində qanunsuz obyekt inşa edilir? - Açıqlama/FOTO
-
700 balın sirri: Niyə maksimum nəticə yoxdur?
-
Məsud Pezeşkian Xankəndiyə səfər edəcək - Bu tarixdə
-
Nohurqışlaqda meşədə köməksiz qalan şəxs xilas olundu - VİDEO
-
Azərbaycan səfiri Rusiya XİN-ə getdi - VİDEO
-
Səfərov qardaşları dəfn olundu - Fotolar
-
DTX əməliyyat keçirdi: Dövlətə xəyanət edən tutuldu
-
Lökbatanda beton zavodundan şikayət - VİDEO
-
Baş direktor vəzifədən azad edildi - Yeni təyinat
-
Azərbaycanda avro bahalaşdı - 4 ildən sonra
-
“Rusiya tərəfinin uydurduğu xəbər cəfəngiyyatdır“ - Seyfəddin Hüseynli
-
Tramp fərman imzaladı - Suriyaya qarşı sanksiyaları ləğv edildi
-
Bu gündən sosial müavinətlər və təqaüdlər artırılır - Fərman qüvvəyə minir
-
İnstaqramda kimlər nələr paylaşdı? - FOTOLAR
-
“Azərbaycan xalqına bir daha təşəkkürümü bildirmək istəyirəm“ - Ərdoğan
-
Mədəniyyət sektorunda yeni vergi güzəştlərinin tətbiqinə başlanılır - VİDEO
-
Uitkoff İranla müzakirələri davam etdirir - Ağ Ev
-
“NATO sammiti Ankarada keçiriləcək” - Ərdoğan
-
Arkadi Qukasyandan yeni ETİRAFLAR
-
İyulun 1-dən artırılan bəzi sosial müavinətlər nə qədər olacaq? - VİDEO
-
Hacı Zeynalabdin Tağıyev qəsəbəsində kanalizasiya problemi - VİDEO
-
Bu şəxslərə yeni mənzillər veriləcək - RƏSMİ
-
ABŞ və İsrailin İrana qarşı addımları bütün regionu təhlükəyə atıb - Pakistan XİN
-
Gömrükdə rüşvət qalmaqalı - Sabiq rəis 834 maşını ölkəyə necə keçirib?
-
Yekaterinburqda öldürülən azərbaycanlıların nəşi Vətənə gətirilib - VİDEO
-
Tələbələr üçün xoş xəbər: Müraciət vaxtı artırıldı
-
Deputatlar bu qanunlara dəyişiklik edəcək - SİYAHI
-
Fransanın radioaktiv tullantıları Azərbaycan sərhədində? - Xəzər üçün təhlükə
-
Azərbaycanda şok OLAY: 5 aylıq hamilə ola-ola başqasına ərə getdi - VİDEO
-
“Sputnik Azərbaycan”ın ofisində saxlanılanlar kimdir? - ADLAR
-
“Excelsior Hotel”də baş direktorla menecer arasında nə baş verir?
-
Bəylər Eyyubovun yerinə gələn Fərid Əsgərov kimdir? - DOSYE
-
“Kremlin yeni strateji hədəfi Odessadır“ - “Financial Times”
-
DİN-dən “Sputnik-Azərbaycan“dakı əməliyyatla bağlı açıqlama
-
Ərdoğan və Ersin Tatar Bakıya gəlir - Bu tarixdə
-
Bəylər Eyyubov vəzifədən azad edildi - Yerinə təyinat oldu
-
İyul ayında hava necə olacaq? - Aylıq proqnoz
-
Rusiya agentləri “Sputnik Azərbaycan“dan belə çıxarıldı - VİDEO
-
Elariz Məmmədoğlunun qızı məhkəmədə ifadə verdi - Milyonluq qalmaqallı iş üzrə
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
“İran komandirləri yoxa çıxıblar” - “Washington Post“
-
Salyanda dəhşətli cinayət: gecəyarısı arvadını xəyanətdə günahlandırdı, sonra isə...
-
Həbs edilən şəxs Namiq Abdullayevin adından necə istifadə edib? - DƏLƏDUZLUQ İŞİ
-
“Cəlal Harutyunyana general-leytenant rütbəsini Sarkisyan verib“ - Arayik Harutyunyan
-
“Veysəloğlu”nun elan etdiyi “Qida Təhlükəsizliyi Ayı” çərçivəsində növbəti məhsuldar görüş AQİSA ilə keçirildi - FOTOLAR
-
“Türk vətəndaşı olmağı çox istərdim” - Montello ilə yeni müqavilə bağlanılıb
-
Qohum nikahların qarşısı necə alınacaq? - Nazirlikdən açıqlama
-
İran “Starlink“ə qadağa qoydu: İstifadə edənləri həbs gözləyir
-
Bakıda 400 nəfərin gizlənə biləcəyi yeraltı bunker: Harda yerləşir?
-
"QayMaq Premium Qida" şirkətinin kərə yağından sellofan çıxıb - Video
-
Sabahdan məktəbli formalarının qiyməti aşağı düşür - CƏDVƏL
-
Prezidentdən Fikrət Məmmədovla bağlı - Sərəncam
-
“TikTok” üçün çox varlı alıcılarımız var” - Tramp
-
Hərbi prokuror bayram günləri sərhədlərdə - FOTOLAR
-
Şuşa və Xankəndiyə səfərlər müvəqqəti dayandırılır - Səbəb açıqlandı
-
Vilayət Eyvazov Astarada vətəndaş qəbulu keçirəcək - Bu tarixdə
-
Cümşüdün batdığı kanal bu qurumun balansında olub - Baş Prokurorluğun məlumatı
-
“Sputnik-Azərbaycan” agentliyinin ofisində əməliyyat keçirilir
-
Azərbaycan İsrailə neft satışını dayandırıb - İxracın 95 faizi Avropa bazarlarına yönəldilib
-
Bakıda orta aylıq əməkhaqqı 1386 manatdır - Rəsmi
-
Çimərliklərdəki istirahət məkanlarında qiymətlə - VİDEO
-
“Ermənistanda kilsəyə yönələn hücumlar narahatlıq doğurur“ - Lavrov
-
Həyət evlərində qalanlar həşəratlara qarşı bu dərmanlardan istifadə etsinlər - VİDEO
-
Şamaxıda kişi qətlə yetirildi - 31 yaşlı kürəkəni tutuldu
-
Rusiya bu istiqamətdə 50 min hərbçi toplayıb - Ukraynanın işi çətindir
-
“Dedilər işə düzəlmək üçün 5 min manat pul lazımdır“ - Məhkəmə işi
-
Sabahdan bu sosial müavinətlər və Prezident təqaüdləri artırılacaq - SİYAHI
-
“İranın gizli nüvə obyekti ola bilər” – Tramp
-
Azərbaycanda bu şəxslərin nikahı qadağan ediləcək - Sabahdan
-
Qeyri-iş günü bir də dörd aydan sonra olacaq - TARİX
-
Maştağada kanalda antisanitar vəziyyət - VİDEO
-
Az maaş, çox tələb: Gənclər niyə iş tapa bilmirlər?
TOP 10
ARXİV