![]() |
|














İran rejimində ixtilaf – “Frans Press”
Tarix 17.01.23, 21:00 |
|

Fransanın “Frans Press” agentliyi İran rejimi daxilində ölkədə aylardır keçirilən etirazlarla mübarizə məsələsində fikir ayrılığı yarandığını yazır.
Novator.az-ın məlumatına görə, şərh ingilis dilində yayılıb.
ABŞ-ın Denver Universitetinin Yaxın Şərq Araşdırmaları Mərkəzinin direktoru Nadir Haşimi “Frans Press”ə deyib ki, İran hakimiyyətindən onlara daxil olan informasiyalar etirazlarla bağlı gərgin müzakirələrin getdiyini göstərir: “Bu təbiidir, çünki heç bir avtoritar rejim bütünlüklə sərt xətt tərəfdarlarından ibarət olmur, xüsusilə böhran zamanı repressiyanın dərəcəsinə münasibətdə bəzi iqtidar nümayəndələri daha yumşaq mövqeyə yönəlir”.
“Frans Press” vurğulayır ki, İran Ali Məhkəməsinin barəsində ölüm hökmü çıxarılmış bir neçə etirazçının işini ilkin məhkəmə instansiyana qaytarması və aksiyalara dəstək verdiyinə görə tutulan bəzi tanınmış şəxslərin sərbəst buraxılması məhz rejimdaxili debatların, bir sıra rəsmilərin daha yumşaq mövqe seçməsinin nəticəsidir: “Lakin 2022-ci ilin dekabrında edam edilmiş iki aksiyaçının ardınca 2023-cü ilin yanvarında daha iki nəfərin dar ağacından asılması bizə rejimin güzəştsiz mövqeyini də xatırladır”.
Şərhdə qeyd olunur ki, İranda kütləvi etiraz aksiyaları 2022-ci ilin sentyabr ayında hicab qaydalarını pozma ittihamı ilə tutulandan üç gün sonra dünyasını dəyişmiş gənc kürd qadın Məhsa Əmininin ölümünə etirazla başlasa da, sonradan aksiyalar dini dövlət quruluşunu dəyişmək çağırışları ilə müşayiət olunub: “İranda 1979-cu ilin islam inqilabı nəticəsində qurulmuş dini rejim o vaxtdan bəri bu cür böyük problemlə üzləşməyib. Rejimin aksiyaları zor gücünə yatırtmaq istəyi artıq yüzlərlə insanın ölümü ilə nəticələnib. İranın ədliyyə orqanlarının təsdiqlədiyi məlumata görə, minlərlə adam həbs edilib, 14 məhbus edama məhkum olunub. Barəsində ölüm hökmü çıxarılanların bir çoxu təhlükəsizlik qüvvələri əməkdaşlarını öldürməkdə və ya onlara qarşı sui-qəsdə cəhd göstərməkdə təqsirli bilinib.
Ali Məhkəmə bəzi ölüm hökmlərini qüvvədə saxlayıb. 4 nəfər barəsində çıxarılmış hökm ötən ilin sonu, bu ilin əvvəli icra edilib. 6 nəfərlə bağlı işi isə Ali Məhkəmə yenidən baxılması üçün ilkin məhkəmə instansiyasına qaytarıb”.
ABŞ-da yaşayan iranlı ekspert, “İnqilabdan sonrakı İran” kitabının həmmüəllifi Mehrzad Borucerdi “Frans Press”ə açıqlamasında rejimin bu taktikasını “siyasi hesablama” kimi qiymətləndirib. Onun sözlərinə görə, rejim bir yandan anlayır ki, kütləvi edamlara əl atsa, vəziyyət daha da qızışa, daha çox insan küçəyə axışa bilər: “O biri yandan rejim vəziyyətin nəzarətdən çıxmasına imkan verməmək, etirazçıları qorxu altında saxlamaq üçün edam cəzasının mövcudluğunu xatırlatmağı da zəruri sayır”.
“Frans Press” analitiklərə istinadla molla rejiminin vəziyyəti yumşaltmağa müəyyən cəhdlər etdiyini yazır. Agentlik etirazlar zamanı həbs olunmuş iki tanınmış dissidentin – Məcid Tavakoli ilə Hüseyn Ronaqinin azadlığa buraxılmasının bu cəhdlərin tərkib hissəsi kimi qəbul olunduğunu bildirir: “Hüseyn Ronaqi həbsinə etiraz olaraq aclıq aksiyasına başlamışdı”.
Mehrzad Borucerdi də o fikirdədir ki, rejim xox gəlməkdən, gerçək təzyiq mexanizmlərindən tutmuş uzunmüddətli həbs cəzalarına, edamlaradək ən müxtəlif üsullara əl atır: “Hakimiyyət daha effektli siyasət formalaşdıra bilmək üçün faktiki bütün üsulları sınaqdan keçirir”.
Böyük Britaniyanın Darem Universitetinin Yaxın Şərq və İslam Araşdırmaları İnstitutunun direktoru Anuş Ehteşami “Frans Press”ə müsahibəsində İranda Ali Məhkəmənin bəzi işləri yenidən baxılması üçün ilkin məhkəmə instansiyasına qaytarmasını tək daxili deyil, həm də xarici təzyiqlərlə əlaqələndirib. Anuş Ehteşami də təsdiqləyib ki, rejimin öz daxilində bu proseslərə münasibət birmənalı deyil, fikir ayrılıqları mövcuddur: “Bir tərəfdə sərt xətt tərəfdarları, digər tərəfdə isə edamların etirazı daha da gücləndirəcəyini deyib bu xəttə müqavimət göstərənlər dayanır. Təkrar məhkəmə baxışlarının təyin olunması, bəzi müxaliflərin azadlığa buraxılması etirazları səngitmək məqsədilə atılmış addımlardır. Belə tədbirlər yetərli görünməyə də bilər, lakin çətin duruma düşmüş rejim bununla humanist olduğunu, ictimai etirazlara reaksiya verdiyini nümayiş etdirməyə çalışır”.
Etirazlar zamanı tanınmış şəxslərin də saxlandığını yada salan “Frans Press” aktrisa Təranə Əlidustini misal çəkir: “Onu aksiyalara dəstək verdiyinə görə üç həftəyə yaxın həbsdə saxlayıblar, sonra girov müqabilində sərbəst buraxıblar.
Bəzi analitiklər rejimin tutub-buraxmasına insanların gözünün odunu almaq cəhdi kimi baxır. Nadir Haşimi hesab edir ki, rejim məşhur adamları tutanda xalqın reaksiyasını yoxlayır, sonra elə həmin reaksiyanı nəzərə alıb onları sərbəst buraxır”.
Bununla belə “Frans Press” İran həbsxanalarında hələ də bir sıra məşhur simanın saxlandığını qeyd edir: “Onların arasında Məhsa Əmininin ölüm işinin açılmasına yardım etmiş jurnalistlər də var”.
2022-ci ilin dekabr ayının əvvəlində İranın baş prokuroru Məhəmməd Cəfər Müntəziri əxlaq polisinin fəaliyyətini dayandırdığını söyləyib. Lakin “Frans Press” yazır ki, hələlik baş prokurordan savayı bu xəbəri rəsmən təsdiqləyən olmayıb.
Nadir Haşimi “Frans Press”ə açıqlamasında baş prokurorun bəyanatını, sonradan rəsmilərin bu mövzuya qayıtmamasını da rejimdaxili ixtilafın göstəricisi kimi yozub. Onun sözlərinə görə, rejim təmsilçilərinin bir qismi qadınların baş örtüyü məsələsinə daha loyal yanaşmağın tərəfdarıdır, amma buna müqavimət göstərənlər də var.
Anuş Ehtişami agentliyə deyib ki, artıq bəzi hakimiyyət nümayəndələri güzəştlərin vacibliyindən açıq danışmağa başlayıb: “Bunun nə ilə nəticələnəcəyini söyləmək hələ mümkün deyil. Ancaq ümumən rejimin cəmiyyətin istəyinə uyğun qərarlar çıxaracağına, yəni köklü dəyişikliklərə gedəcəyinə inanmaq olmur”.
Nadir Haşimi isə hesab edir ki, tarixə nəzər saldıqda İran rejiminin heç də həmişə güzəştsiz mövqe tutmadığını, lazım gələndə güzəştə getməyi bacardığını görmək mümkündür: “Unutmayaq ki, bu rejim məhz öz mövcudluğunu qorumaq üçün lazımi məqamda nə qədər desən güzəştə getməyi bacardığına görə 44 ildir yaşayır”.
Xəbərin oxunma sayı : 757
loading...
Analiz
Xəbərlər
-
“Onun saç-başını yoldum” - VİDEO
-
“İstədiyimiz formada deyilik“ - Qurban Qurbanov
-
Naxçıvanın Penitensiar Xidmətinin rəisi həbs edildi - FOTO
-
Ceyhun Baramovla Lavrov telefonda danışdı: nələr müzakirə edilib?
-
Azər Zahidin hesabı bloklandı, “Təkərdə“ şou yarımçıq qaldı - VİDEO
-
Parisdə iğtişaşlar: Polis gözyaşardıcı qazdan istifadə edib – FOTO/VİDEO
-
Korrupsiya İdarəsi ali məktəbdə əməliyyat keçirib - Dekan saxlanılıb + FOTO
-
Gənclər Fondu, bank və müşavir... - Yarım milyondan çox mənimsəmə ittihamı üzrə məhkəməyə start verildi
-
Şeyx Əbdül söyüşlə kampaniya aparanlara səsləndi: “Erməni-fars mənafeyinə xidmət etməyə son qoyun!”
-
Azərbaycan korrupsiya indeksində 29 pillə geriləyib - “Transparency International”
-
Türkiyə Super Liqasında baş tutan transferlər - Siyahı
-
Zərdabın Burunlu kəndində acınaqlı vəziyyət: “Təcili yardım xəstəmiz öləndən sonra gəlir”
-
Azərbaycanda zinət əşyalarının alqı-satqısında YENİ QAYDA
-
“Gediş haqqının dəyişdirilməsi nəzərdə tutulmayıb“ - “Azərbaycan Dəmir Yolları“
-
Sabirabadlı gəlinin müəmmalı ölümü: Bağlanan iş yenidən açıldı - VİDEO
-
DTX-nin səlahiyyətləri artırıldı - Fərman
-
İki dəfə həbs olundu, oğluna ölüm hökmü verdilər - Səttarxan haqqında bilmədiklərimiz... - FOTO
-
Prezident bu prokuroru vəzifədən azad etdi - Sərəncam
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası olub - 100-dən çox müraciətə baxılıb
-
“Tapşırığı mən vermişəm, qurtardı getdi“ - Alimpaşa Məmmədov pulun mənimsənilməsi haqda
-
Yeni cərimələr müəyyənləşib - Prezident fərman imzaladı
-
Cəlal Qasımov Samir Şərifovun yerinə gətirilir? - İDDİA
-
Hazırda Ukraynada 326 min Rusiya hərbçisi döyüşür - Müdafiə Nazirliyi
-
48 dərman vasitəsinin qiyməti təsdiq edilib - 31-nin qiyməti dəyişib
-
Son sutkada Azərbaycanda 35 nəfər koronavirusa yoluxub - 4 nəfər ölüb
-
Vilayət Eyvazov Cəlilabadda qəbul keçirəcək - Bu tarixdə
-
Metro və marşrut avtobuslarında gediş haqqı ARTIRILDI
-
“Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərinin minalardan təmizlənməsi 30 ilə qədər çəkə bilər” - Nazir müavini
-
Yüksək Texnologiyalar Parkında qalmaqal: “Vasif Abbasov öhdəlikləri yerinə yetirmir“
-
1.5 milyonluq dələduzluqda adı hallanan şirkət rəhbəri azadlıqda – 1 ay əvvəl həbs olunmuşdu
-
Xankəndi-Laçın yolu: Aksiyada canlanma müşahidə edilir
-
DİN İranın casus şəbəkəsinə qarşı əməliyyat keçirdi: 7 nəfər saxlanıldı
-
Bu ünvanda bina sökülür: Sakinlərə kirayə haqqı və ev veriləcək
-
Pekin Rusiyanın Ukraynada apardığı müharibəni yaxından izləyir - Yens Stoltenberq
-
Bakıda İran casuslarına qarşı əməliyyat başladı - DİN hərəkətə keçdi
-
DTX-dən İrandakı terror hadisəsi ilə bağlı məlumat yayanlara XƏBƏRDARLIQ
-
Ukraynada deputat casusluq etdiyi üçün saxlanılıb - FOTO
-
Azərbaycana sızan 3500 İran agenti ifşa edilib...- Səfirliyə hücum edən terrorçu ilə bağlı ŞOK İDDİALAR
-
Sabahdan əmanətlər vergiyə cəlb olunacaq? - ŞƏRH
-
Prezident yeni nazir müavini təyin etdi - DOSYE
-
Abşeronda narkotikə görə 5 nəfər saxlanıldı - VİDEO
-
Qida Sənayesi Kollecində imtahanların cavabları satılır? - VİDEO
-
Braziliya prezidenti Putin və Zelenski arasında vasitəçi olmaq istəyir: “Hər ikisi ilə danışmağa hazıram”
-
“Ermənistan Laçın yolundakı durumla bağlı dünyanı aldada bilməz” - Azərbaycanın NATO-dakı nümayəndəsi
-
Valideynlər sabah övladlarını məktəbə göndərsinlər? - Nazirlikdən virusla bağlı ÇAĞIRIŞ
-
İnstitut direktoru Sialə Rüstəmovanın qlamur həyatı - Brend şubalar, obyektlər...
-
Rəsmi Bakı vətəndaşlara xəbərdarlıq etdi - “İrana getməyin“
-
Deputat başına saç əkdirib - FOTO
-
Qalmaqallı iş adamına məxsus məşhur supermarketlər bağlanır – Təfərrüat
-
Azərbaycan komandolarının taktiki-xüsusi məşqləri davam etdirilir - VİDEO
-
“Rusiya yaxın vaxtlarda Luqansk istiqamətində yeni hücuma keçəcək” - ABŞ İnstitutu
-
““Hüseyniyyun“un üzvü idi, Suriyada döyüşüb...“ - Terrorçunun həyat yoldaşı
-
18 ildir “kişi” kimi yaşayır... - VİDEO
-
Ərdoğandan Makrona sərt sözlər – “Lazımi ixtisasa malik deyil...”
-
Paytaxtın hansı küçələrində tıxac var? - SİYAHI
-
“Rusiya İrana müasir silahlar verir və əvəzində PUA-lar alır” - Blinken
-
Azərbaycanın “Yarasa” xüsusi təyinatlıları İran hərbçilərinə yerini göstərdi - VİDEO
-
Rəsulzadənin anadan olmasından 139 il ötür
-
Elşad Oksana ilə Şəhriyarın evliliyindən danışdı - VİDEO
-
“Əl-Hilal“ Messidən əl çəkmir - 200 milyonluq təklif
-
Azərbaycanda daha altı nəfər COVID-19-a yoluxdu - FOTO
-
“Çoxları İranın əsl üzünü gördü” - Netanyahu
-
Ermənilər Göyçədəki faydalı qazıntıları haraya daşıyıb? - VİDEO
-
Gəncədə Kommunalın işçilərinə geyim verilmir: Büdcədən ayrılan vəsaiti kimlər yeyib?
-
"Art People" şirkəti işçilərinin maaşını vermir - VİDEO
-
İranın vurulması Ukraynaya yol açır - “Forbes”
-
Naxçıvanda bu məhsulun satışı qadağan imiş - VİDEO
-
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Macarıstana rəsmi səfəri başa çatıb - FOTO
-
“Paşa Holdinq”lə eyni ünvanda yerləşən məşhur şirkət 46 milyonluq tenderi uddu
-
Yollar buz bağlayacaq - Xəbərdarlıq
-
İlham Əliyev və Viktor Orban mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər - FOTO/VİDEO
-
“Vaxtilə tarixə qovuşmuş NABUKKO layihəsini biz indi canlandırmışıq“ - Dövlət başçısı
-
Azərbaycan Ordusunda yeni tədris dövrü başlayıb - VİDEO
-
“Dövlət tərəfindən bu məsələlər ciddi şəkildə araşdırılır” - Prezidentin köməkçisi
-
“İranda 40 milyona yaxın azərbaycanlı fars rejiminin əlində əsirdir” - Allahşükür Paşazadə
-
500 manat sosial müavinət almaq üçün lazım olan sənədlərin SİYAHISI
-
“Şimali Koreya Rusiyaya raketlərlə kömək edir” - NATO
-
Çevik Polis Alayının rəisi işdən çıxarıldı - Səhlab Bağırov kiçik vəzifəyə keçirilib
-
Nüfuzlu nəşr Vardanyanın Qarabağdakı hərəkətlərindən yazdı - “Putinin lütfü sayəsində fəaliyyət göstərir“
-
Xaricdən telefon gətirənlərin nəzərinə - Bu tarixdən cərimələnə bilərsiniz
-
Nazirlik daha bir ofis icarəyə götürdü – Bu dəfə 1 milyon manata...
-
“Broker Əbülfəz”in ətrafında nə baş verir? - Öz şirkəti özünü məhkəməyə verib
-
“İrana edilən dron hücumunda ABŞ ordusu iştirak etməyib” - Pentaqon
-
Pakistanda məsciddə dəhşətli partlayış: 28 ölü, 150 yaralı
-
Əli Əliyev kamera yoldaşını niyə döyüb? - TƏFƏRRÜAT
-
“Muğan Bank” mənfəət vergisini ödəmədi - BANK ZƏRƏRDƏ
-
Türkiyəli müğənninin oğlu nişanında “Yaşa Azərbaycan” oynadı - VİDEO
-
Azərbaycan və Macarıstan prezidentlərinin geniş tərkibdə görüşü olub - FOTO
-
Qəbələdə parçalanmış meyiti tapılan şəxs iş adamı imiş - VİDEO
-
Pomidor yenə birinci, xurma ikincidir... – Azərbaycan ötən il xaricə hansı məhsulları satıb?
-
Azərbaycana avtomobil idxalı azalıb: Səbəb nədir? - VİDEO
-
Bakıda yağış, dağlıq ərazilərdə qar yağacaq - Sabahın hava proqnozu
-
“İran dövləti məsuliyyət daşıyır“ - Hacı Şahin
-
Neft Fondundan büdcəyə 131 milyard köçürülüb – İllər üzrə statistika
-
Bu avtomobillərlə bağlı bu rüsum artırıldı - Bundan sonra...
-
“Azəriqaz“ın rayon şöbələrində yoxlama başlayıb - Birlik faktı təsdiqlədi, amma nöqsanı “gizlətdi“
-
Şəhid Orxan Əsgərov dəfn edildi - FOTO/VİDEO
-
Budapeştdə Prezident İlham Əliyevin rəsmi qarşılanma mərasimi olub - FOTOLAR
-
”İranla quru sərhədləri bağlı saxlamalıyıq” - Natiq Cəfərli
-
Ağdam rayonunun Kosalar kəndi - FOTOLAR
-
“Rusiyada növbəti səfərbərlik ehtimalı yüksəkdir“ - Britaniya kəşfiyyatı
-
Sürücülərə xəbərdarlıq! Bunu etsəniz, 150 manat cərimə olunacaqsız
-
Xəbəri olmadan evinə 17 nəfər qeydiyyata düşüb - Bakıda qəribə hadisə (VİDEO)
-
Şəhid Orxan Əsgərovla vida mərasimi keçirilir - FOTO/VİDEO
-
“Ukraynaya müdaxilə ərəfəsində Putin məni hədələdi” - Boris Conson
-
“İrana qarşı hərbi əməliyyatlar istisna deyil” - ABŞ dövlət katibi
-
“Azərbaycanla münasibətləri ən yaxşı şəkildə qoruyuruq və bunu davam etdirəcəyik” - Ərdoğan
-
“Nüvə bombasının İranın əlinə keçməsindən yayınmalıyıq“ - Aİ-nin ali nümayəndəsi
-
“İrandan tələb edilib ki, cinayət şəffaf araşdırılsın” - Xələf Xələfov
-
“Mənim cənab Putinlə münasibətlərim dürüstlüklə bağlıdır” - Ərdoğan
-
Azərbaycanın İrandakı səfirliyindən 53 nəfər təxliyə olunub - FOTO
-
“Qərb silahlarının tədarükü və təlimi bir qədər vaxt aparacaq” - Reznikov
-
“İran bir dövlət kimi məsuliyyət daşıyır“ - Xələf Xələfov
-
Şəhid Orxan Əsgərovun cənazəsi Azərbaycana gətirilib - FOTO, VİDEO
-
Kənd təsərrüfatına dövlət dəstəyinin artırılmasının nəticəsi necə olacaq? - FOTO
-
Naxçıvanda yol nişanları dəyişdirilir - Video
-
“The Wall Street Journal”: “İranda hərbi zavoda hücumun arxasında İsrail dayanır”
-
“ABŞ-ın icazəsi olmadan F-35-lərin alıcıları onlardan istifadə edə bilməzlər“ - Bayraktar
-
4 aylıq şirkət MSK-ya İKT xidmətləri göstərəcək – Müəmmalı məqamlar
-
“Azərbaycan başda olmaqla, dünyada sülhə töhfə verməyə davam edirik” - Akar
TOP 10
ARXİV