![]() |
|














Uyğurların taleyi puldan üstün – “The Hill”
Tarix 06.02.23, 12:26 |
|

ABŞ-ın “The Hill” qəzetində “Bir də heç vaxt” andı Çindəki uyğurlara da aid olmalıdır” başlıqlı məqalə dərc edilib. Məqalənin müəllifi Amerikada yaşayan uyğur əsilli iş adamı və hüquq müdafiəçisi Qüzzət Altaydır.
Qüzzət Altay proqram təminatı ilə məşğul olan “Cydeo” şirkətinin qurucusu və baş direktorudur, bir ara Amerika Uyğur Assosiasiyasına rəhbərlik edib.
Məqaləsində Qüzzət Altay Çində uyğurların kompakt yaşadığı, rəsmən Sincan Uyğur Muxtar Rayonu, bəzən qısaca olaraq Sincan adlandırılan bölgəni tarixi adına uyğun – Şərqi Türküstan kimi verir. Çünki “Sincan” əslində uyğurları hər an aşağılamağa çalışan, bölgəyə ad qondaranda da bu fürsəti fövtə verməyən Çin şovinistlərinin seçdiyi bir addır.
Novator.az Qüzzət Altayın “Bir də heç vaxt” andı Çindəki uyğurlara da aid olmalıdır” məqaləsini ingiliscədən çevirərək oxucuların diqqətinə çatdırır.
“Bir də heç vaxt” – İkinci Dünya müharibəsindən və Holokost faciəsindən sonra dünya qətiyyətlə bu mövqeyə gəldiyini bəyan etdi. Qərara alındı ki, bir də heç vaxt bütöv bir qrupun kökünün kəsilməsi cəhdinə laqeyd qalınmasın, tiranların, başkəsənlərin özlərini cəzasızlıqda duyub soyqırımı törətməklə məşğul olmasına imkan verilməsin. Ancaq bu gün dünya Şərqi Türküstan uyğurlarına münasibətdə bu cür davranmır. Dünya “Bir də heç vaxt” qərarına sadiqdirsə, onda uyğur xalqına qarşı törədilənlərə göz yummalı deyil.
Cəzasını almış soyqırımı
İkinci Dünya müharibəsindən sonra, 1948-ci ildə BMT Soyqırımı Cinayətinin Qarşısının Alınması və Cəzalandırılması Konvensiyasını qəbul edib. Məqsəd nasistlərin yəhudilərə qarşı törətdiyi vəhşiliklərin gələcəkdə hər hansı qrupa qarşı törədilməsinə imkan verməmək, belə cinayətlərə birdəfəlik son qoymaq olub.
Konvensiya soyqırımı cinayətinin qarşısını almaq və cəza tədbirləri həyata keçirmək öhdəliyini müəyyənləşdirib. Sənədə görə, soyqırımı hər hansı milli, etnik, irqi və ya dini qrupun qismən və ya bütövlükdə məhv edilməsi məqsədilə törədilən aşağıdakı hərəkətlərdən biridir:
a) bu cür qrup üzvlərinin öldürülməsi;
b) bu cür qrup üzvlərinə ağır bədən xəsarətlərinin və yaxud onların əqli qabiliyyətinə ciddi zərər yetirilməsi;
c) qəsdən hər hansı bir qrupun tam və ya qismən fiziki məhvini nəzərdə tutan həyat şəraiti yaradılması;
d) bu cür qrup daxilində doğumun qarşısını almağa yönəlmiş tədbirlərin həyata keçirilməsi;
e) bir insan qrupuna mənsub olan uşaqların zorla başqa qrupa verilməsi.
Çin Kommunist Partiyasının uyğur xalqı ilə davranışında bu hərəkətlərin hər birinə rast gəlmək mümkündür. Minlərlə uyğur öldürülub; milyonlarla insan konsentrasiya düşərgələrinə salınıb; uyğurların kökünü kəsmək üçün qadınlar zorla uşaq dünyaya gətirmə qabiliyyətindən məhrum olunur, hamilə olanlar isə zorla abort edilir; Çin Kommunist Partiyası kefi istədiyi kimi təqib etdiyi, həbsə atdığı uyğurların yaşına da baxmır, böyük-kiçik arasında fərq qoymur.
Mən uyğur xalqının nümayəndəsiyəm. Uyğurların çoxu Çin Kommunist Partiyasının təhlükə saydığı və Şərqi Türküstanda yoxa çıxarmağa çalışdığı islam dininə etiqad edir.
Xoşbəxtlikdən mən 2008-ci ildə ABŞ-a mühacirət edə bilmişəm. Ailəmin bir çox üzvünün isə bu baxımdan bəxti gətirməyib.
Çin Kommunist Partiyası Şərqi Türküstanda total polis rejimi qurub. Mənim ailə üzvlərim, dost-tanışlarım daim müşahidə altındadır. Onların hər hərəkəti izlənir. Bir yerə gedəndə mütləq qeydiyyata düşməli, QR-kod sistemindən keçməlidirlər ki, “böyük kommunist qardaş” onları güdməkdə çətinlik çəkməsin.
Xırdaca narazılıq belə dərhal konsentrasiya düşərgəsinə aparılma ilə nəticələnir. Həmin düşərgədə isə uyğurları Çin Kommunist Partiyasına və sədr Si Cinpinə “sevgi ruhunda tərbiyə” gözləyir. 2017-ci ildən bəri bir milyondan çox uyğur həmin düşərgələrə salınıb. Bəxti gətirib sağ qalsalar, ola bilsin, onların evə dönüşünə də icazə veriləcək. Evdə isə onları bəlkə də artıq sterilizasiya olunmuş və ya aborta məcbur edilmiş arvadları, bacıları, qızları gözləyir.
Bu gün Çin Kommunist Partiyasının zorla tətbiq etdiyi sterilizasiya və abortlar ucbatından uyğurlar arasında əhali artımı prosesi tamamilə dayanıb.
ABŞ Nümayəndələr Palatasının keçmiş spikeri Nensi Pelosi (Demokratlar Partiyasının Kaliforniya ştatından olan deputatı) vurğulayıb ki, Vaşinqton hansısa iqtisadi marağı nəzərə alıb Çində insan haqlarının pozulmasına qarşı çıxmasa, mənəvi avtoritetini tamamilə itirə bilər.
Nümayəndələr Palatasının üzvü Maykl Makkol (Respublikaçılar Partiyasının Texas ştatından olan deputatı) isə bildirib ki, əlimizi əlimizin üstünə qoyub dövlətin maliyyələşdirdiyi mədəni soyqırımının bir mədəniyyətin bütünlüklə axırına çıxacağı günü gözləyə bilmərik: “Bizim susmağımız soyqırımına şəriklik, hərəkətsizliyimiz isə problemlə barışmağımız anlamına gələcək”.
“Bir də heç vaxt”ın nəticəsi olmalıdır
Təəssüf ki, dünyada bir çox güc uyğurlara qarşı soyqırımına göz yumur. ABŞ-ın kapital bazarlarına geniş nəzarəti olan ESG icması Pekin rejiminin insan haqlarını nümayişkaranə və ardıcıl surətdə pozmasına məhəl qoymayaraq Çinə milyardlarla dollar həcmində vəsait yönəldib.
Dünya İqtisadi Forumu kimi güclü qurumlar da var – nəinki uyğur soyqırımına əhəmiyyət vermir, üstəlik, bu aktı həyata keçirən diktatoru açıq şəkildə tərifləyir. Forumun 2022-ci il iclasında qurumun rəhbəri Klaus Şvabın Çin lideri Si Cinpini necə bəh-bəhlə təqdim etdiyini yada salın.
Belə görünür ki, Qərb liderlərinin çoxu öz mənfəətlərini hər şeydən üstün tutur.
Ancaq “Bir də heç vaxt” dediyimizi unutmamışıqsa, vəziyyət dəyişməlidir. Çin Kommunist Partiyası soyqırımı törətməklə məşğuldur, bunun cəzası olmalıdır. Kommunistlərin uyğurlarla davranışı BMT konvensiyasında, beynəlxalq hüquqda qarşısının alınması və cəzalandırılması nəzərdə tutulan bütün əməllərlə üst-üstə düşür.
“Bir də heç vaxt” hərəkətə gəlməyi tələb edir. Dünya Holokost zamanı yəhudilərə qarşı törədilmiş soyqırımına bir də heç vaxt imkan verməyəcəyinə and içib. İndi həmin dünya uyğurlara qarşı törədilən vəhşilikləri cəzasız qoymamalıdır. Bu, puldan üstün tutulmalıdır. Sabah yox, günü bu gün hərəkətə keçilməlidr.
Xəbərin oxunma sayı : 772
Dünya
Xəbərlər
-
Aygün Kazımova bu dəfə misirli xanım obrazında - FOTO
-
Klublarımızın yay planları: Kim gəlir, kim gedir?
-
Bu sahələrdə çox sayda işçiyə ehtiyac var - VİDEO
-
Putin və Tramp telefonda danışdılar - Ukrayna, Suriya, İran məsələləri müzakirə edilib
-
Azərbaycan, Özbəkistan və Qırğızıstan prezidentləri Şahbulaq qalasında olublar - FOTO
-
Moskvada 2 azərbaycanlı “qanuni oğru“ saxlanıldı - VİDEO
-
Fərid Əsgərov yeni vəzifəsində ilk dəfə görüntüləndi - VİDEO
-
Əsir və girovlarımızın başına nələr gətirilib? - Məhkəmə
-
Kurskda Rusiya generalı öldürüldü - Ukrayna ordusundan uğurlu əməliyyat
-
Səhiyyə nazirinin məhkəməyə verildiyi iş üzrə - QƏRAR
-
Vüqar Səfərlinin şikayəti rədd edildi - Ali Məhkəmədən qərar
-
“Razılaşdıq ki, birlikdə gələcəyik” - İlham Əliyev
-
Alatavadakı qalmaqallı mülk söküldü - Razılığa gəldilər
-
“18-ci sanksiyalar paketi Rusiya iqtisadiyyatının ürəyinə zərbə vuracaq“ - Leyen
-
Prezidentlər Xıdırlı kəndinin 1-ci mərhələsinin açılışında iştirak etdi - Fotolar
-
“Sputnik-Azərbaycan“ işi: beş nəfər polis nəzarətinə verildi
-
İki dost dövlət arasında münasibətlər yüksək səviyyədə inkişaf etdirilir
-
Məktəbli qızları təqib etdi, həbs olundu - Məhkəmədə özünü belə müdafiə etdi
-
Zirvə görüşünün iştirakçıları “Zəfər“ şousunu izlədi - FOTOLAR
-
Bakıda bu yollarda təmirlə bağlı hərəkət məhdudlaşdırıldı - Siyahı
-
Abituriyentlərin şikayətləri araşdırılıb, bəzilərinin imtahan balları artırılıb - DİM-dən açıqlama
-
27 il hakimlikdən sonra Konstitusiya Məhkəməsindən getdi - Yerinə oğlu gəlir
-
Əl yükündə ölkəyə 547 karat brilyant keçirmək istədi - Fotolar
-
Azərbaycanda heyvanların sığorta xərci açıqlandı: Qoyunlar 7-11 manat, inəklər isə...
-
Masazır qəsəbəsində sənədsiz evlərin tikintisi davam edir - FOTO/VİDEO
-
Nazirlikdən küləkli hava ilə bağlı - Müraciət
-
ABŞ Azərbaycana yeni diplomat göndərir - Emi Karlo kimdi?
-
Bakıdakı yeni park belə olacaq - VİDEO
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Azərbaycan və Özbəkistan həm tarix, həm də ortaq mədəni, mənəvi və dil kökləri ilə bir-birinə yaxın və bir o qədər də zəngindir
-
Xankəndidən Şuşaya kanatla gedəcəyik - 13 dəqiqəyə...
-
Bakıda inanılmaz hadisə: Həkim vətəndaşı QİÇS-ə yoluxma təhlükəsi ilə üz-üzə qoydu
-
Şahbaz Şərifin Azərbaycana səfəri başlayıb - FOTO
-
Azərbaycanda manata olan inam dolları üstələdi - 10 ilin statistikası
-
Əfqanıstanın Baş nazirinin müavini Füzulidə - FOTO
-
Konstitusiya Məhkəməsində 4 yeni hakim - ADLAR
-
Sadir Japarov Azərbaycana səfərə gəlib - FOTOLAR
-
Prezident “Xankəndi” Biznes Mərkəzinin açılışında - FOTOLAR
-
“Qala Sığorta”nın işçisinə “dümbələk” deyən şəxs cəzalandırıldı - TƏFƏRRÜAT
-
İlham Əliyev Xankəndidə qəbul keçirdi - FOTOLAR
-
Azərbaycanın bu saytları Rusiyada bloklandı - SİYAHI
-
Prezident Xankəndidə Zəfər parkında görülən tikinti işləri ilə tanış oldu - FOTOLAR
-
Kamaləddin Qafarov “Siyəzən Broyler” ASC-nin idarəçiliyini katibəsinin yoldaşına verib? - İDDİA
-
Agentlik sədri onu departament müdiri təyin etdi - FOTO
-
Futbol dünyası şokda - Ulduz futbolçu qəzada öldü
-
Xankəndi Dəmir Yolu və Avtovağzal Kompleksinin təməli qoyuldu - Fotolar
-
Bu yolda 2 aydır ki, “həyat donub“ - Təmir nə vaxt bitəcək?
-
Polisə işə düzəldəcəyini vəd etdi, külli miqdarda pul aldı - DƏLƏDUZLUQ İŞİ
-
"Adil Kərimli mənə dedi ki, artıq heç kəsə fəxri ad verilmir“ - Zemfira Sadıxova
-
Rusiya Poltavaya dron zərbələri endirib - Ölənlər var
-
Təhlükəsizlik qaydalarını pozan obyektin fəaliyyəti məhdudlaşdırıldı - Video
-
II və III ixtisas qrupları üzrə qəbul imtahanı.. - DİM-dən xəbərdarlıq
-
Prezident Əhmədbəyli-Füzuli-Şuşa yolunun açılışında - Fotolar
-
Microsoft 9000 əməkdaşını ixtisar edir - SƏBƏB
-
Saxta çantalar necə tanınır? - Satıcıların fırıldaq üsulları
-
İlham Əliyevlə Paşinyanın görüşü planlaşdırılır - Dubayda
-
“Golden Beach“də faciə: Cəryan vurub öldürdü
-
AZAL təyyarəsinin vurulması ilə bağlı - Yeni detallar
-
Xırdalanda Heydər Əliyev parkında ağaclar qurudulur - Çay evlərindən şikayət
-
Kərə yağı sağlamlığa necə təsir edir: hər gün yemək olarmı?
-
ABŞ bütün dünyaya silah paylaya bilməz - Pentaqon
-
Bakıda nəqliyyatın intensiv hərəkət etdiyi körpü qəzalı vəziyyətdədir? - VİDEO
-
İnstaqramda kimlər nələr paylaşdı? - FOTOLAR
-
Klublarımızın yay planları: Kim gəlir, kim gedir?
-
“Lavrov İsa Məsihin vaxtından xarici işlər naziridir...“ - NATO BAŞ KATİBİ
-
Aşurada bu ünvanlarda qan vermək mümkün olacaq - Siyahı
-
“Bütün layihələri yığışdırın, atam bu yeri qardaş ölkəyə verib” - İlham Əliyev
-
“Nə təcili yardım, nə də xəstəxana harayımıza çatır“ - ŞİKAYƏT/VİDEO
-
Araz Ağalarov da hədəfə alındı - Barəsində icraat başladıldı
-
Öldürdüyü müdirinin axtarışlarında iştirak edibmiş - Füzulidəki cinayətin ŞOK TƏFƏRRÜATI
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - FOTOLAR
-
Leyla Əliyevanın poetik dünyası” kitabının təqdimatı keçirilib - "VƏHDƏT" nümayəndəsidə iştirak etdi
-
Nəsimi rayonunda obyektlər piyada səkisini zəbt edib - VİDEO
-
Prezidentlər “Sea Breeze” istirahət mərkəzində olublar - FOTOLAR
-
Azərbaycanda şəxsiyyət vəsiqəsinin forması DƏYİŞDİRİLİR
-
Köçkünlərin yaşadığı 185 mənzil əsl sahiblərinə qaytarıldı - RƏSMİ
-
Makronun arvadının kişi olması iddiasına Trampdan REAKSİYA: “Mən Bricitə yaxından baxmışam“
-
Azərbaycan və Özbəkistan artıq bir ilə yaxındır ki, rəsmi müttəfiqlərdir - İlham Əliyev
-
Vəzifəli şəxs cəzalandırıldı - 1400 manata sürücülük vəsiqəsi alacaqmış...
-
Bakıda Özbəkistan səfirliyinin yeni binası açıldı - FOTOLAR
-
Azər Qasımlı barəsində cinayət işi məhkəmə baxışına verilib - Vəkilin vəsatəti təmin edilməyib
-
Şəxsiyyəti müəyyənləşdirilən daha üç itkin şəhid dəfn olunacaq - ADLAR + FOTO
-
Binəqədi rayonunda qanunsuz tikintiləri Hacıbaba Babayev himayə edir? - VİDEO
-
“Telefonda oyun oynamaq istəyib, anası vermədiyi üçün bıçaqlayıb” - Video
-
Ağ Şəhərdə “Özbəkistan” parkının təməli qoyuldu - Fotolar
-
Əli Əsədov Əfqanıstanın Baş nazirinin müavini ilə görüşdü - FOTO
-
Rusiya səfiri Azərbaycan XİN-ə çağırıldı - Rəsmi Bakıdan moskvaya etiraz
-
İyulun ilk ongünlüyündə ölkə ərazisində hava mülayim keçəcək - PROQNOZ
-
Azərbaycanla Özbəkistan arasında imzalanmış sənədlər mübadilə edildi - Fotolar
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Binəqədidə partlayışda ölənlərin yaxınlarına 30 min manat təklif edilib - MƏHKƏMƏ
-
Peterburqda azərbaycanlı iş adamının evinə basqın - VİDEO
-
Ötən il tikinti şirkətlərinə 288 mln. manat ödənilib - “Kirayə mənzillərə“ görə
-
Beyləqanda Azərbaycan Polisi Günü qeyd olundu - Fotolar
-
140 manatlıq müavinət: Kimlər faydalana biləcək?
-
“Mor-mor” suları bu antisanitar vəziyyətdə hazırlanır? - VİDEO
-
Prezidentlər iclasda iştirak etdilər - FOTOLAR
-
ABŞ bir müddət Ukraynaya sursat tədarük etməyəcək - “The New York Times”
-
Dr.Ella necə estetik əməliyyatlar icra edir? - Araşdırma
-
Şavkat Mirziyoyevin rəsmi qarşılanma mərasimi oldu - FOTO
-
Nazir Qubada vətəndaşları qəbul edəcək - Bu tarixdə
-
Külək, yağış, 33° isti... - Sabahın havası
-
DİN-in Polis Akademiyasında “Məzun Günü” keçirilib - VİDEO
-
İnformasiya agentliklərinə dair tələblər sərtləşdirilir - Nələr olacaq?
-
Rusiya mediasında Azərbaycana qarşı kampaniya başladılıb - RƏSMİ
-
Ersin Tatar Azərbaycana səfərə gəlib - FOTOLAR
-
Konstitusiya Məhkəməsinin 3 hakimi yola salınır - ONLAR KİMDİR?
-
Azərbaycanlıların ölümündə əli olduğu deyilən rus polislər - FOTO
-
Mirziyoyev Azərbaycana səfərə gəlib - FOTO
-
Şahin Şıxlinskini saxlayanlar ondan nə soruşublar? - Özü danışdı
-
PKK yaxın günlərdə silahları təhvil verəcək - Hakim partiya sözçüsü açıqladı
-
Abşeron rayon Qobu qəsəbəsində qanunsuz tikintiyə icazə verib? - VİDEO
-
“Ziyəddin Səfərov evdən aparılarkən tam sağlam olub“ - Baş Prokurorluq
-
Media Reyestrində olmayan media subyektləri - Onları cərimələr gözləyir
-
Bəzi qadınlar üçün pensiya yaşı azaldıla bilər - VİDEO
-
“Azərbaycan və Rusiya üçün dostluq münasibətləri olduqca vacibdir“ - Zaxarova
-
Hakan Çalhanoğlu “od püskürdü“: “İnter“in prezidenti və kapitanı cavabını aldı
-
Qohum evlilikləri ilə bağlı qadağa əvvəlcədən nişanlı olanlara da aiddir? - VİDEO
-
Avronun manata qarşı bahalaşması davam edir - Rəsmi məzənnələr açıqlandı
-
“Mənə təxribatçı suallar verdilər” - Rusiyada hücuma məruz qalan azərbaycanlı qadın
TOP 10
ARXİV