![]() |
|














Dollara meyil artıb: Manata inam itirmi?
Tarix 29.02.24, 16:30 |
|

Ölkədə uzun müddət fasilədən sonra ABŞ dollarına meyil artıb. Bu, özünü ilk növbədə həm Mərkəzi Bankda keçirilən hərraclarda göstərir, həm də yanvarda banklarda yerləşdirilən əmanətlərin strukturundakı dəyişiklikdə.
Fevralın 27-də keçirilən hərracda tələb 105,1 milyon ABŞ dolları təşkil edib. 22 fevral tarixində bu rəqəm 108,1 milyon, 20 fevralda 102,6 milyon, 15 fevralda 103,9 milyon, 13 fevralda isə 151,1 milyon ABŞ dolları təşkil etmişdi. Ümumiyyətlə, cari il başlanandan bəri keçirilən 15 valyuta hərracında banklara 1 milyard 207,7 milyon dollar satılıb.
Üstəlik, banklarda yerləşdirilən xarici valyuta üzrə depozitlər (maliyyə institutları istisna olmaqla) yanvarda əvvəlki, yəni dekabr ayı ilə müqayisədə manat ifadəsində 826,4 milyon artaraq 14 milyard 104,5 milyon manata çatıb ki, bu zaman fiziki şəxslərin xarici valyutada depozitləri 284,4 milyon manat artaraq 4 milyard 555,6 milyon manat, hüquqi şəxslərin isə 542 milyon manat artaraq 9 milyard 548,9 milyon manat təşkil edib.
Ümumən xarici valyutada olan 826,4 milyon manat depozit artımının 465,5 milyon manatı müddətli xarici valyutada depozitlər hesabına olub ki, milli valyutada 381,1 milyon manat azalıb.
Ümumiyyətlə qısa qeyd etməli olsam, cari ilin ilk ayı ərzində fiziki şəxslərin ümumən depozitləri 249 milyon manat həcmində artaraq 12 milyard 831,2 milyon manata çatıb ki, bu zaman fiziki şəxslərin xarici valyutada olan depozitləri üzrə artım 284,4 milyon manat təşkil edib. Bu da o deməkdir ki, yanvarda fiziki şəxslərin milli valyutada olan depozitləri 35,4 milyon manat azalıb.
Həmçinin, yanvarda hüquqi şəxslərin depozitləri ötən ilin dekabr ayının sonu ilə müqayisədə 196,3 milyon manat artaraq 22 milyard 164 milyon manata çatıb ki, bu zaman hüquqi şəxslərin xarici valyutada olan depozitləri üzrə artım isə 542 milyon manat təşkil edib. Bu da, hüquqi şəxslərin milli valyutada depozitlərinin 345,7 milyon manat azaldığı deməkdir.
Maraqlıdır ki, yanvar ayı ərzində ölkədə xarici valyuta ilə, yəni dollarla verilən kreditlərin də həcmi artıb. 2024-cü ilin yanvarında bankların ümumi kredit portfeli üzrə artımın 82%-i xarici valyuta ilə verilənlərin hesabına olub. Hansı ki, bu, özü ayrıca olaraq, çox təhlükəli tendensiyadır.
Bəs, bütün bunlar nə ilə əlaqədardır? Ölkədə dollarlaşma prosesi başlayıbmı? Yoxsa, manata inam itirmi?
Qeyd olunan suallara cavab olaraq aşağıdakıları qeyd edə bilərəm.
Birincisi, Mərkəzi Bankda keçirilən hərraclarda ABŞ dollarına tələbatın artması müvəqqəti xarakter daşıyır. Adıçəkilən qurumdan da bildirilib ki, bu ,əsasən bir sıra dövlət layihələrinin icrası və özəl sektorun idxal tələbi (o cümlədən ərzaq və kənd təsərrüfatı məhsulları) ilə əlaqədardır. Qeyd edilib ki, 2024-cü ilin ötən dövr ərzində valyuta hərraclarının 55%-də təklif tələbi üstələyib. Yəni, tələb artsa da dollar təklifi tələbdən üstün olub. Çünki tədiyyə balansı profisitli vəziyyətdədir. Başqa sözlə desəm, ölkəyə xarici valyuta axını onun ölkədən çıxış həcmindən üstündür.
İkincisi, depozit strukturuna gəldikdə isə, ölkədə xarici valyuta ilə əmanət yerləşdirilməsi rentabelli xarakter daşımır. Cəmi 2,5% divident səviyyəsinə görə sığorta vədi verilir ki, manatla depozitlər üzrə isə bu rəqəm 12% təşkil edir. Odur ki, yanvardakı tendensiya bilavasitə fiziki şəxslər üzrə sırf subyektiv amillərdən irəli gələn səbəb xarakteri daşıyır. Xüsusən də o baxımdan ki, manatın məzənnəsi inzibati yolla tənzimlənir. Yəni, ölkədə üzən məzənnə rejimi fəaliyyət göstərmir.
O ki qaldı kreditləşdirmədə dollarizasiya tempinə, bax, buna ciddi yanaşmaq lazımdır. Məsələ bundadır ki, hərraclarda ABŞ valyutasına tələbin yüksəlməsi də, cari ilin yanvar ayında bankların kredit portfelində xarici valyuta ilə verilən kredit vəsaitlərinin artması da məhz idxal faktoru ilə bağlıdır.
Ölkəyə idxal genişlənməkdədir.
İqtisadiyyatda makrosabitliyi təmin edən göstəricilərdən biri xarici ticarət dövriyyəsi, yəni, bunun həcmi, o cümlədən idxalın ixracdan, yoxsa ixracın idxaldan üstün olması məsələsidir ki, ölkənin tədiyyə balansını və valyuta bazarında vəziyyətini məhz bu müəyyən edir.
Ümumiyyətlə, xarici ticarət dövriyyəsi üzrə mənfi saldo şəraitində heç bir makrosabitlikdən və stabil məzənnədən söhbət gedə bilməz, o səbəbdən ki, idxal ixracdan fərqli olaraq ölkədən pul aparır və ona görə də milli valyutanın dəyəri mütləq dərəcədə müvafiq dəstəkdən asılı olur.
Yeri gəlmişkən, keçən ilin yekununa görə, 2022-ci illə müqayisədə xarici ticarət dövriyyəmiz faktiki qiymətlərlə 20,2%, real ifadədə 5,6% enib. İdxal real ifadədə 1,9% artdığı halda, ixrac 8,2% azalıb. Bir sözlə, manatı saxlayan neftdir, yoxsa dollarlaşma daha geniş vüsət alardı.
Pərviz Heydərov
Xəbərin oxunma sayı : 448
İqtisadiyyat
Xəbərlər
-
Mərkəzi Bankın gizlətdiyi məlumatı Neft Fondu açıqladı - Dollara tələb kəskin artıb
-
Nazirin “Azdrama“ya gedişinin detalları bilindi - Aktyorları dinlədi və...
-
“Beş-altı ay idi evlənmişdilər” - Yasamaldakı qətlin detalları+Video
-
Məhkəmədə tükürpərdən faktlar açıqlandı - Fotolar
-
Sabah bu ərazilərdə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Bu il ÇL-də hansı klub nə qədər qazanıb? - SİYAHI
-
Azərbaycan-Gürcüstan-Ermənistan üçtərəfli görüşü müsbət atmosferdə keçib - BİRGƏ MƏLUMAT
-
Deputatlar bu tarixdə toplanır - Hansı qanunlar dəyişəcək?
-
Polkovnikin cəzası açıqlandı - Xidmət rəisi də zalda həbs olundu
-
“Azərkosmos“da yeyinti - Palata nələri aşkarlayıb?
-
“Mobi Home” mağazasında dava - Döyülən satıcı 2 min tələb edib
-
Bakının 2 rayonunda söküntü işləri başlayır - ÜNVANLAR
-
Elm və Təhsil Nazirliyində yoxlama: nələr ortaya çıxdı?
-
Prezident hərbi qeydiyyatdan yayınanlarla bağlı qanunu təsdiqlədi - Cəzalanacaqlar
-
Rusiyadan gözlənilməz addım - “Taliban”a yaşıl işıq
-
Taksi sürücüsü olmaq istəyənlər imtahan verdi - 1470 nəfərdən 1210-u uğur qazanıb
-
DSMF-də maliyyə nöqsanları üzə çıxdı - Palatanın yoxlaması ilə
-
Bu Bakı məktəbliləri maksimum bal toplayıb - FOTO
-
“Fransa Cənubi Qafqazda sabitliyi hər vasitə ilə pozmağa çalışır“ - Zaxarova
-
Nazirə iki yeni müavin təyin olundu - Prezident sərəncamlar imzalayıb + DOSYELƏR
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
“Ermənistanla Azərbaycan arasında müharibəni unudun“ - Nikol Paşinyan
-
Aqil Ələsgər Şimali Kipr mediasına: “Prezident İlham Əliyevin mövqeyi Türk dünyasına açıq mesajdır“
-
Orduxan da prokurorluğa çağırıldı - Barəsində həbs qərarı var
-
“İçərişəhər“də yoxlama: ciddi maliyyə pozuntuları aşkarlanıb
-
Daha 20 şagird 300 bal topladı - SİYAHI
-
Mikayıl İsmayılovun oğlu atalıqla bağlı qərardan narazıdır - Aliment vermir
-
25 yaşlı Aygünün dəhşətli qətli: Falçı ilə yazışmaları üzə çıxdı
-
Bu qida markalarında at və eşşək əti aşkarlandı - SİYAHI
-
Əvəz Zeynallı azadlığa buraxılacaq? - Məhkəmə bu tarixdə başlayır
-
Şəhidin övladı Sidneydə keçirilən olimpiadada qızıl medal qazandı - Fotolar
-
“Zülfəli İsmayılov dedi ki, içəridə ola-ola evini sökəcəm, səni də içində öldürəcəm” - ŞİKAYƏT
-
“Nazirlik bizə dəstək olmalıdır” - Lamiyə ərindən danışdı
-
“Şərur MTK“nın mənzilərini su basdı - Çilçıraqdan su axır (VİDEO)
-
Bu tarixədək hesabında 1 manat olanlar da pensiya alacaq - 25 il staj, kapital lazım deyil
-
Prezident yeni səfirlərin etimadnaməsini qəbul etdi - FOTOLAR
-
Daha 3 itkin şəhidimiz dəfn olunacaq - Adlar + FOTO
-
Banklar 3 ayda faizlərdən 1 milyarddan çox pul qazanıblar - Tam siyahı
-
Sevgilisini yataqdakı fotoları ilə şantaj etdi - Nişan pozuldu, 7 il 6 ay cəza aldı
-
Ödənişli yol da su altında qalıb - VİDEO
-
Bakıya gətirilən bahalı avtomobil yolda yandı - VİDEO
-
Azərbaycanda 42 həkimin plastik cərrah kimi fəaliyyətinə icazə verilib - RƏSMİ
-
“Melissa Park“ın atdığı addım etik və praktik deyil - Azərbaycan Sahibkarlar Konfederasiyası
-
“Nar” nitq və eşitmə məhdudiyyətli şəxslər üçün yeni peşə təliminə başladı - FOTOLAR
-
Qəbul imtahanları nə vaxt keçiriləcək? - Tarix açıqlandı
-
Ağdam, Füzuli və Xocavəndin neçə faizi minadan təmizlənib? - Açıqlama
-
“Zeytun Pharma”nın rəhbəri ölkədən nə qədər valyuta çıxarıb?
-
Azərbaycanlı boksçuya ağır cəza - 48 ay diskvalifikasiya olundu
-
Mallar su altında qaldı, ziyan ödəniləcək? - VİDEO
-
Avropa İttifaqı Cənubi Qafqazda nə qazandı, nə itirdi? - Tərəfkeş siyasət bölgədə gərginliyi artırır
-
Vətəndaşların bank kartlarından yenə pul oğurlandı -15040 manat
-
Beyləqanda “Mintonasiya” adlı stand-up konserti keçirildi - Fotolar
-
Su basmış yerlərdən 33 uşaq təxliyə olunub - VİDEO
-
“ABŞ İsrailin mayda İrana zərbə endirmək planını dəstəkləməyib“ - NYT
-
Pərviz onları seldən xilas etmək istəyərkən həlak olub - Video
-
İstədiyi qızı vermədilər, bacısını qaçırdı: 20 yaşlı qız başına gətirilən dəhşəti danışıb
-
Tramp Ukraynaya silahı pulla da satmaq istəmir - Bild
-
Video zənglərdə yenilik - “WhatsApp” görüntünü dəyişdi
-
“Başqasının ərindən uşaq dünyaya gətirirsiz...“ - Lalə Məmmədova
-
ABŞ bəzi Çin məhsullarına 245 % rüsum tətbiq edə bilər - Ağ Ev
-
Ər arvadını öldürüb özünü binanın 14-cü mərtəbəsindən atdı - Bakıda
-
Qeyri-sabit hava nə vaxta qədər davam edəcək? - VİDEO
-
“Azərbaycana səfər mənim üçün vacib idi” - Kavelaşvili
-
“İran nüvə silahı yaratmağa yaxındır“ - Qrossi
-
Sel Şabranda evi yerlə bir etdi - VİDEO
-
Prezident Kavelaşvili ilə görüşündən görüntülər paylaşdı - Video
-
Azərbaycanla Çin arasında vizasız gediş-gəlişi haqqında SAZİŞ
-
Rayonlarda yağıntının miqdarı normanı ötüb, bəzi çaylardan sel keçib - Faktiki hava
-
“O, Azərbaycanın dostu idi” - Prezidentdən başsağlığı
-
Kavelaşvilinin Azərbaycana səfəri başa çatdı - Fotolar
-
Dövlət qurum “Pub 008“ obyektində yoxlama apardı - Bu tekila və viskilər saxta imiş
-
“Qarabağ” ev oyunlarını “Azərsun Arena”da keçirəcək - Bu tarixdən
-
Azərbaycan və Çin arasında İnvestisiya əməkdaşlığı üzrə İşçi Qrup yaradılıb - Fotolar
-
Sabunçu tunelində vəziyyət nə yerdədir? - VİDEO
-
Gürcüstan Prezidenti Milli Məclisdə olub - Fotolar
-
253 min manata avtomobil alan məmur kimdir? - FOTO
-
Sel avtomobil yolunu yararsız hala saldı - FOTO
-
“50 yaşım olacaq, “Avroviziya”da nə işim var?” - VİDEO
-
Bacısının başına yumuruq vurdu - Elektron qolbaqda gəzəcək
-
İki yeni nazir müavini təyin edildi - ƏSMN-də təynatlar
-
Prezident Təşkilat Komitəsində dəyişiklik etdi - Sərəncam
-
Mircəlal Kazımi ifadə verməkçün məhkəməyə gəldi - 1 milyonluq dələduzluq işi
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Xınalıqda qarın hündürlüyü 71 sm-ə çatıb – FAKTİKİ HAVA
-
Mehman Əliyev junalistikadan getdi - Açıqlama
-
Təcili yardım maşını da suda batdı - VİDEO
-
“Azərlotereya“nın cəmi 118 min manatlıq sponsorluq oyunu...
-
İşğaldan azad olunan rayonlarda nə qədər mal-qara var? - Siyahı
-
Sabunçu tunelini su basdı - FHN əməkdaşları ərazidə (VİDEO)
-
Pərvin Abıyeva peşmandır: “Kaş ki, aktrisa yox, müğənni olardım“
-
Əvəz Zeynallı həbsdən buraxılacaq? - Məhkəmə baxşı olacaq
-
Bu il Azərbaycanın daha 5 rayonunda donuzların kökü kəsilib - Tam siyahı
-
Ağsuda ekskavatora sığınanları sel apardı - Ölən var
-
Fərhad Əhmədovun lüks maşınlarına həbs qoyulub - Siyahı+ Foto
-
Zərurət yoxdursa, evdən çıxmayın! -Müraciət
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatla çıxış etdi - FOTOLAR
-
“Landmark“ Biznes Mərkəzi satıldı - Ofislər bağlandı
-
MEDİA II Mərkəzi Asiya Media Forumunda iştirak edir - FOTO
-
DİN əlavə polis naryadları cəlb etdi - VİDEO
-
Havaya görə bu sahədə işlər dayandırılmalıdır! - Rəsmi
-
Vətəndaşın 20 min manatını alıb geri qaytarmır - Makler dələduz Sərdar kimdir?
-
Azərbaycanın Türkiyədəki qüruru - Aygün Attar Həşimzadə
-
Külli miqdarda vergi borcu olan şirkət müflis oldu, bağlanır
-
“Yeni Konstitusiyada Müstəqillik bəyannaməsinə istinad olmamalıdır“ - Paşinyan
-
“Sədərək” Ticarət Mərkəzini su basdı - VİDEO
-
DSMF-yə yeni sədr təyin edildi - DOSYE
-
Prezident Kavelaşvili ilə təkbətək görüşdü - FOTO
-
92 marşrut avtobusu gecikir - RƏSMİ
-
Güclü külək paytaxtda 55 ağacı sındırdı - Fotolar
-
Banklar POS-terminallara görə ildə bu qədər qazanır - MƏBLƏĞ
-
Trampın hələlik Ukraynaya səfəri planlaşdırılmır - Ağ Ev
-
Su basmış yerlərdə uşaqlar belə təxliyə edildi - VİDEO
-
Bakıda bu əraziləri yenə su basdı - Yağıntılı hava şəraiti fəsadlara yol açıb
-
Azərbaycanda sərnişin avtobusu qəzaya uğradı - Çox sayda yaralı var
-
“Ukraynanın NATO-ya daxil olması geri dönməz prosesdir“ - Rutte
-
Bu gün Yer kürəsini maqnit qasırğaları bürüyəcək - Xəbərdarlıq
-
Fransa və Əlcəzair arasında gərginlik - 12 diplomat ölkədən çıxarılır
-
Yağıntılı hava şəraiti bir sıra fəsadlara yol açıb, bəzi əraziləri su basıb - FHN
-
Bu yollarda hərəkətə məhdudiyyət qoyuldu - Sürücülərin diqqətinə!
-
Çempionlar Liqası:“Barselona“ və PSJ yarımfinala məğlubiyyətlə yüksəldi
TOP 10
ARXİV